رفع فیلترینگ؛ رگ حیاتی صنعت بازی

دبیر کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای نصر تهران معتقد است که اگر در دولت چهاردهم فیلترینگ گوگل‌پلی رفع نشود، همین تعداد محدود بازی‌ساز‌ها هم یا مهاجرت می‌کنند یا تعطیل می‌شوند
با وجود گذشت دو سال از فیلترینگ گوگل‌پلی و تلاش‌های چند باره برای رفع محدودیت‌های دسترسی به این پلتفرم، برخی اخبار غیررسمی از رفع فیلترینگ تا پایان سال و در سه مرحله خبر می‌دهند، اما فعالان و بازی‌سازها امید چندانی به رفع فیلترینگ ندارند.این در حالی است که موضوع تغییر اساس‌نامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌جاری مطرح شده و با اینکه پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» از این بنیاد برای آخرین وضعیت تغییرات اساس‌نامه بی‌پاسخ ماند، اما فعالان و کارشناسان صنعت بازی، عملکرد بنیاد در سال‌های اخیر را ارزیابی کردند. به اعتقاد آنها این بنیاد در حمایت از اکوسیستم ضعیف عمل کرده و مسوولان آن حتی یک‌بار هم مخالفت خود را با فیلترینگ اعلام نکردند. حمایت‌گری بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از فعالان به میزانی اهمیت دارد که دبیر کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای نصر تهران معتقد است که در حال حاضر مهم‌تر از تغییر اساس‌نامه بنیاد این است که صنعت بازی با رفع فیلترینگ و محدودیت‌ها احیا شود.

مهم‌تر از تغییر اساسنامه
در اردیبهشت ماه سال‌جاری محمدمهدی اسماعیلی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از تغییر اساس‌نامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خبر داد. دو ماه بعد از آن و با تغییر وزیر ارشاد، محمدامین حاجی‌هاشمی، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاکید کرد که تغییر اساس‌نامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و با تغییر وزیر ارشاد خللی در مسیر ایجاد نمی‌شود. با این حال و با گذشت چند ماه از اظهارات مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای، پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» از این بنیاد برای آخرین وضعیت تغییرات اساس‌نامه بی‌پاسخ ماند و مشخص نیست که تغییرات اساس‌نامه بنیاد به کجا رسیده است. با این حال، فعالان و کارشناسان صنعت بازی عملکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را در سال‌های اخیر ارزیابی کردند.
ابوالفضل صادق، دبیر کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر تهران، درباره عملکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «این بنیاد در سال‌های اخیر نهادی نبوده که از صنعت بازی و فعالان آن حمایت مادی و معنوی کند. مسوولان بنیاد بازی‌های رایانه‌ای از زمان فیلترینگ گوگل‌پلی تاکنون حتی یک مصاحبه درباره ضرورت رفع فیلترینگ انجام ندادند. این در حالی است که با توجه به ضررهای هنگفت فیلترینگ به این صنعت، حداقل‌ترین انتظار فعالان از این بنیاد حمایت بود، نه اینکه صرفا بر نظارت‌های محدودکننده متمرکز باشند.» او در ادامه صحبت‌های خود بیان می‌کند که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به تغییرات بنیادینی نیاز دارد تا بتواند برای صنعت بازی کشور مثمر ثمر باشد. صادق با بیان این مطلب معتقد است که بودجه‌های اختصاص یافته به بنیاد موجب شده تا این نهاد نتواند قدم‌های بزرگی بردارد.
این کارشناس در این باره توضیح می‌دهد: «این بنیاد می‌توانست با اظهارنظر و مخالفت با فیلترینگ گوگل‌پلی به صنعت کمک کند. در حالی که این حمایت حداقلی را انجام نداد و بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که تحت‌تاثیر تشدید محدودیت‌ها برای صنعت بازی تیمی از بازی‌سازان به‌صورت گروهی مهاجرت کرده‌اند.» او در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه زمانی که صنعت بازی در حال رکود و زوال است، وجود بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بی‌معنی است، بیان می‌کند: «این صنعت در سال‌های اخیر به مرز نابودی رسیده و در حال حاضر مهم‌تر از تغییر اساس‌نامه بنیاد این است که صنعت با رفع فیلترینگ و محدودیت‌ها احیا شود. یکی از وظایف کلیدی بنیاد نظارت بر صنعت بازی است، اما این صنعت به میزان قابل‌توجهی کوچک شده که لازم است تا قبل از هر چیز به حمایت و تقویت این حوزه توجه شود.»
بازی‌سازهای دیگری نیز اظهاراتی مشابه ابوالفضل صادق دارند و معتقدند که بنیاد بازی‌های رایانه‌ای در حمایت از فعالان صنعت بازی کشور موفق عمل نکرده است. علی نادعلی‌زاده، یک بازی‌ساز، در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: «دو وظیفه کلیدی بنیاد بازی‌های رایانه‌ای تنظیم‌گری و حمایتگری در صنعت بازی کشور است. در وظیفه اول گاهی اوقات در کنار بازی‌سازهاست، اما در مجوزدهی به بازی‌ها سخت‌گیر‌ی‌هایی را اعمال می‌کند که موجب ایجاد چالش در فرآیندهای تولید و انتشار بازی‌ها می‌شود. هر سال برای تمدید مجوز با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، به عنوان مثال یک بازی که ۱۰ سال پیش منتشر شده، در سال سوم یا چهارم فعالیت خود با موارد جدیدی برای تمدید مجوز روبه‌رو می‌شود.» او در ادامه صحبت‌های خود معتقد است که نقش حمایتی بنیاد برای صنعت بازی در سال‌های اخیر کمرنگ بوده و در این باره بیان می‌کند: «در سال‌های گذشته نمایشگاه‌ها و رویدادهای جانبی به نسبت خوبی برای این صنعت از سمت بنیاد بازی‌های رایانه‌ای برگزار می‌شد، اما در حال حاضر فقط به جشنواره بازی‌های رایانه‌ای فجر محدود شده است.» در مجموع به نظر می‌رسد که مسوولان برای اصلاح اساس‌نامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، بهتر است تغییر در نگاه این بنیاد به صنعت بازی را مورد توجه قرار دهند و حمایت‌های مادی و معنوی برای رشد و رفع موانع این حوزه در نظر بگیرند.

اگر گوگل‌پلی رفع فیلتر نشود
از سوی دیگر، گوگل‌پلی از سال ۱۴۰۱ فیلتر شده و این فیلترینگ ضربه جدی به صنعت بازی کشور وارد کرده است؛ تا جایی که فعالان و بازی‌سازها همچنان از تضعیف این صنعت می‌گویند و به دولت هشدار می‌دهند که اگر وعده‌های رفع فیلترینگ محقق نشود، عملا همین تعداد محدودی از بازی‌سازها نیز یا تعطیل می‌‌شوند یا مهاجرت می‌کنند. با این همه، در حالی که اخبار غیررسمی از رفع فیلترینگ تا پایان سال و در سه مرحله خبر می‌دهند، اما فعالان و کارشناسان صنعت بازی نسبت به این موضوع چندان امیدوار نیستند. ابوالفضل صادق، دبیر کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر تهران، در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «اگر در دولت چهاردهم فیلترینگ گوگل‌پلی رفع نشود، همین تعداد محدود بازی‌ساز‌ها هم یا مهاجرت می‌کنند یا تعطیل می‌شوند.» او همچنین این اطمینان خاطر را می‌دهد که بازی‌سازها پس از رفع فیلترینگ آماده همکاری و کمک به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای رشد صنعت بازی کشور هستند.
علاوه بر این، علی نادعلی‌زاده، یک بازی‌ساز نیز با اشاره به رفع فیلترینگ مطرح می‌کند که هر چند نسبت به تحقق این موضوع امیدوار است، اما با توجه به رفت و برگشت‌های دولتی برای به سرانجام رسیدن یک موضوع آن‌چنان نمی‌توان امیدوار بود. این فعال صنعت بازی کشور به ضررهای فیلترینگ بر فروش بازی‌سازها اشاره می‌کند و در این باره توضیح می‌دهد: «بعد از فیلترینگ گسترده برخی از قراردادهای نشر بازی از سوددهی خارج و تصمیم گرفته شد تا قرارداد فسخ شود. کاهش قابل‌توجه فروش بازی‌سازها و تعطیلی یا مهاجرت کسب‌وکارها از دیگر تبعات منفی فیلترینگ بوده است.» او همچنین معتقد است که کنترل اینترنت بی‌معنی است و تنها آورده فیلترینگ در این سال‌ها تضعیف اقتصاد دیجیتال کشور بوده.
نادعلی‌‌زاده همچنین درباره شکست فیلترینگ می‌گوید: «فیلترینگ در سال‌های اخیر نشان داده در عدم‌دسترسی مردم به فیلترشکن و محتوای نامناسب موجود در شبکه اینترنت موفق نبوده؛ زیرا این شبکه قابل کنترل نیست. با اینکه محدودیت‌های اینترنتی هزینه زیادی به کشور و اکوسیستم تحمیل کرد، اما با رفع آن حتما شاهد رشد صنعت بازی خواهیم بود. مسوولان در این شرایط لازم نیست تا کار ویژه‌ای کنند، همین که فضا را برای کسب‌وکارها ناامن نکنند، کافی است.»
این فعال صنعت بازی یکی از تبعات منفی و جدی فیلترینگ گوگل‌پلی برای این صنعت را در از بین رفتن ارزش افزوده مارکت‌ها و استورهای داخلی برای صنعت و مشتریان می‌داند. بنابراین صنعت بازی در وهله اول بیش از هر چیزی به رفع فیلترینگ گوگل‌پلی نیاز دارد و پس از آن تغییر رویکرد و نگاه صرفا نظارتی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به حمایت‌گری است.