ترامپ و شی؛ دیداری برای آتش‌بس

در آستانه دیدار دونالد ترامپ و شی‌ جین‌پینگ در سئول، نگاه بازارها و تحلیلگران جهانی بار دیگر به روابط پرتنش دو اقتصاد بزرگ دنیا دوخته شده است. دیداری که به‌گفته اکونومیست، مهم‌ترین رویداد سیاسی سال تلقی می‌شود، اما احتمال دستیابی به توافقی پایدار اندک است. آنچه محتمل‌تر به‌نظر می‌رسد، «آتش‌بسی موقت» میان دو قدرت است، نه یک پیمان واقعی.

ترامپ و شی؛ دیداری برای آتش‌بس
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد- محمد امین مکرمی؛ در آستانه دیدار دونالد ترامپ و شی‌ جین‌پینگ در سئول، نگاه بازارها و تحلیلگران جهانی بار دیگر به روابط پرتنش دو اقتصاد بزرگ دنیا دوخته شده است. دیداری که به‌گفته اکونومیست، مهم‌ترین رویداد سیاسی سال تلقی می‌شود، اما احتمال دستیابی به توافقی پایدار اندک است. آنچه محتمل‌تر به‌نظر می‌رسد، «آتش‌بسی موقت» میان دو قدرت است، نه یک پیمان واقعی.

طی ماه‌های اخیر، روابط پکن و واشنگتن بار دیگر به مرز تنش رسیده است. چین اوایل اکتبر صادرات عناصر نادر خاکی را محدود کرد؛ موادی حیاتی برای صنایع الکترونیک و تجهیزات نظامی. در پاسخ، ترامپ تهدید کرد از اول نوامبر تعرفه واردات از چین را دو برابر کند. زنجیره  اختلافات دو کشور از تعرفه‌ها و فهرست‌سیاه شرکت‌ها تا اختلافات کشاورزی و هزینه‌های بندری امتداد یافته است. با این حال، تلاش‌های اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، و هه لی‌فنگ، معاون نخست‌وزیر چین در مالزی، راه را برای برگزاری این دیدار گشود.

در این گفت‌وگوها سه سطح از دشواری وجود دارد. ساده‌ترین بخش به تعرفه‌ها مربوط است. تعرفه‌های فعلی حجم تجارت دو کشور را به‌شدت کاهش داده است؛ صادرات چین به آمریکا در سپتامبر ۲۷ درصد کمتر از سال قبل بود. احتمال می‌رود آمریکا بخشی از تعرفه‌های جدید را تعلیق کرده یا کاهش دهد و در مقابل، چین نیز خرید دوباره‌  سویا از مزارع آمریکایی را از سر گیرد.

این امتیاز برای پکن هزینه زیادی ندارد، چرا که به‌زودی به واردات سویا برای تامین خوراک دام نیاز خواهد داشت. کاهش متقابل هزینه‌های بندری و موافقت با انتقال مالکیت نسخه آمریکایی «تیک‌تاک» نیز از مواردی است که می‌تواند در بسته توافق گنجانده شود.

اما لایه دوم مذاکرات به مراتب دشوارتر است و به کنترل‌های صادراتی، جریان سرمایه و مالکیت فکری مربوط می‌شود. توقف موقت محدودیت چین بر صادرات عناصر نادر خاکی می‌تواند در ازای کاهش محدودیت آمریکا بر فروش نیمه‌رساناها انجام گیرد.

در این حالت، دو کشور عملا نوعی مبادله میان «دسترسی به منابع معدنی» و «دسترسی به فناوری پیشرفته» خواهند داشت؛ امری که در ظاهر متوازن به‌نظر می‌رسد اما عمق بی‌اعتمادی را کاهش نخواهد داد.

سخت‌ترین بخش، حوزه ژئوپلیتیک است. ترامپ خواهان نقش‌آفرینی چین برای پایان دادن به جنگ اوکراین است، در حالی که شی ممکن است از این فرصت برای امتیازگیری در موضوع تایوان بهره ببرد. چین می‌خواهد واشنگتن دست‌کم اعلام کند که «با استقلال تایوان مخالف است»؛ تغییری کوچک اما معنادار در سیاست سنتی آمریکا. تیم ترامپ تاکنون گفته چنین امتیازی را در ازای توافق تجاری نخواهد داد، اما در عمل هیچ‌چیز در سیاست خارجی ترامپ قابل پیش‌بینی نیست.

در بهترین سناریو، دیدار سئول می‌تواند مسیر سفر احتمالی ترامپ به پکن در سال آینده را هموار کند. چنین توقفی در خصومت‌ها برای هر دو طرف مفید است: چین فرصت می‌یابد سازوکار جدید صادرات عناصر نادر را سازمان‌دهی کند و آمریکا نیز ابزارهای فشار جدیدی طراحی کند، از جمله محدودیت در صادرات قطعات هواپیما یا نرم‌افزارهای طراحی تراشه.

با این حال، تجربه گذشته امید چندانی باقی نمی‌گذارد. توافق‌های مشابه در سال‌های اخیر به‌سرعت فروپاشیده‌اند و تازه‌ترین نمونه، پیمان موسوم به «فاز یک» در سال ۲۰۲۰ بود که آمریکا اکنون چین را به نقض آن متهم می‌کند. بنابراین، حتی اگر ترامپ و شی به توافقی ظاهری برسند، بعید است این آتش‌بس بیش از چند ماه دوام آورد؛ چرا که رقابت ژرف اقتصادی و فناوری دو کشور در مسیر بلندمدت، همچنان ادامه دارد.