فرصت دوباره به دیپلماسی

یک هفته از آغاز تهاجم رژیم اسرائیل علیه خاک کشورمان و دفاع مشروع و پاسخ ایران در برابر این تجاوز سپری می‌شود و طی این مدت اغلب کشورها دریافتند که راه‌حل نه در جنگ و درگیری، بلکه بازگشت به میز مذاکره و فرصت‌بخشی دوباره به دیپلماسی است. در این راستا روز گذشته سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در حاشیه نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو با وزرای خارجه تروئیکای اروپایی دیدار کرد. گفت‌وگوهایی که به درخواست سه کشور اروپایی موسوم به تروئیکا صورت گرفت تا به تعبیر سی‌ان‌ان اکتشاف، سنجش و برآوردی از وضعیت کنونی با نگاه به آینده باشد. دور اول این گفت وگوها با رویکردی محترمانه و جدی برگزار شد و سپس با یک تنفس چهار طرف دور دوم را برگزار کردند.
عراقچی پیشتر در یک گفت‌وگوی خبری هرگونه گفت‌وگو و درخواست مذاکره با آمریکا را رد کرد و درباره مذاکرات ژنو نیز گفت که موضوع موشکی، محل بحث نخواهد بود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز که کشورش از دو ماه پیش گفت‌وگوهای غیرمستقیمی را با ایران آغاز کرده بود و با حمله اسرائیل متوقف شد، می‌گوید فعلا قصد ورود به جنگ علیه ایران را ندارد و تا دو هفته آینده در این رابطه تصمیم‌گیری خواهد شد؛ مساله‌ای که نشان می‌دهد اولویت ترامپ ورای همه تناقضات و عملیات روانی، دیپلماسی یا به ادعای خودش صلح از طریق قدرت است و نگران ورود به جنگی دیگر در خاورمیانه است.
روز پنج‌شنبه دیپلمات‌های اروپایی گفتند وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا و دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا قصد دارند روز جمعه با همتای ایرانی خود برای رایزنی درباره موضوع هسته‌ای، در ژنو دیدار کنند. عراقچی نیز این خبر را تایید کرد و اسماعیل بقائی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم در این خصوص گفت که این نشست بنا به درخواست سه کشور اروپایی و با هدف گفت‌وگو در موضوع هسته‌ای و آخرین تحولات منطقه متعاقب تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران برگزار شد.
همزمان سخنگوی اتحادیه اروپا با اشاره به موضوع گفت‌وگوهای آتی ایران و اروپا در ژنو، گفته فعالیت فشرده‌ای با مشارکت همه طرف‌های مربوطه در حال انجام است تا جایی برای دیپلماسی باقی بماند و شرایط برای یک راه‌حل بر مبنای مذاکره برای مساله هسته‌ای ایران ایجاد شود. با توجه به پیشنهاد کشورهای اروپایی برای مذاکره با ایران در ژنو می‌توان گفت آنها نیز به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید برای سنجش و ارزیابی وضع موجود و یافتن راه‌حلی برای کاهش تنش و پایان جنگ، مسیر دیپلماسی را در پیش بگیرند.

 
آمریکا پیام داد؛ ما مذاکره نمی‌کنیم
همزمان با این تحولات وزیر امور خارجه با اعلام برگزاری دومین جلسه شورای امنیت سازمان ملل درمورد حمله رژیم صهیونیستی به ایران، تاکید کرد که با آمریکا به عنوان شریک صهیونیست‌ها در حمله به ایران حرفی نداریم. به گزارش «ایسنا» عراقچی دریک گفت‌وگوی تلویزیونی در واکنش به خبرسازی‌های رسانه‌های غربی درباره مذاکرات ایران و آمریکا گفت: «به نظر می‌رسد آنها با این خبرسازی‌ها تمایل خود به مذاکره و دیپلماسی را به زبان بی‌زبانی اعلام می‌کنند؛ اما در این زمینه اجازه بدهید تکلیف را روشن کنم ما در شرایط حاضر و در حالی که تهاجمات رژیم صهیونیستی ادامه دارد، خواهان مذاکره با هیچ‌کسی نیستیم. اما آمریکایی‌ها خواهان مذاکره هستند و چندبار پیام‌های خیلی جدی هم داده‌اند. ولی ایران صراحتا اعلام کرده است که تا وقتی که این تهاجم و تجاوز متوقف نشود، اصولا حرف از گفت‌وگو و دیپلماسی جایی ندارد.»

تماسی با آمریکایی‌ها نداشتیم
عراقچی با اشاره به اینکه ما در حال دفاع مشروع از خود هستیم و این دفاع به هیچ‌وجه نمی‌تواند متوقف شود، گفت: «با آمریکا به عنوان شریک این جنایت هم صحبتی نداریم. برخی کشورها واسطه شده و پیشنهادهایی را در تماس‌های تلفنی مطرح کردند، اما جمهوری اسلامی ایران هیچ تماس و گفت‌وگویی با آمریکایی‌ها نداشته و با شرایط کنونی هم نخواهیم داشت.» همچنین سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران عصر روز پنجشنبه ۲۹خردادماه در مصاحبه «لیز دوسِت» مجری شبکه جهانی بی‌بی‌سی (BBC World) گفت: «مقام‌های ایرانی هیچ تماس و پیامی برای کاخ سفید نداشته‌اند. برعکس؛ از همان ساعات اولیه، کاخ سفید از طرق کانال‌های مختلف از سران منطقه و کانال‌های اروپایی برای ما پیام فرستاد.»

موضوع گفت‌وگوی ژنو
وزیر خارجه با بیان اینکه با اروپایی‌ها همیشه و در موضوعات مختلف گفت‌وگو داشتیم، گفت: «در حال حاضر هم اگر حرفی داشته باشند می‌شنویم و برای دفاع از حقوق مردم ایران از موضوعی خجالت نمی‌کشیم و از هیچ‌کس فراری نیستیم و در هر صحنه‌ای حاضر هستیم، مگر اینکه منافع ما اقتضا نکند.» وی ادامه داد: «موضوع گفت‌وگوی ژنو فقط هسته‌ای و منطقه‌ای است و ما درخصوص مسائل موشکی با هیچ کسی گفت‌وگو و مذاکره نداریم.» وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد: «تردیدی وجود ندارد که توانمندی موشکی جمهوی اسلامی ایران، یک توانمندی دفاعی فوق‌العاده از کشور است. موشک‌های ما برای دفاع از کشور هستند و بازدارندگی ایجاد می‌کنند.» وی افزود: «هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که ما درخصوص توانمندی دفاعی خودمان گفت‌وگو یا سازش کنیم و اصلا چنین چیزی در دستور کار ما وجود ندارد.»

مذاکره جامع با ایران
این در حالی است که روز گذشته و پیش از برگزاری نشست ژنو، رئیس‌جمهور فرانسه از پیشنهاد مذاکره جامع به ایران خبر داد. به گزارش انتخاب، مکرون طی اظهاراتی گفت: «ما به همراه بریتانیا و آلمان، یک پیشنهاد مذاکره جامع به ایران ارائه خواهیم داد. » به نظر می‌رسد که منظور مکرون از مذاکره جامع بحث درباره مواردی غیر از هسته‌ای باشد و مساله موشکی ایران را نیز شامل شود. امری که با مخالفت ایران مواجه خواهد شد و عراقچی نیز اعلام کرده که ایران درباره توانمندی دفاعی‌اش هیچ گفت‌وگویی نخواهد کرد. به گزارش شبکه خبری «الجزیره»، مکرون در ادامه اظهارات خصمانه خود علیه ایران ادعا کرد: «مذاکرات با ایران باید شامل موضوع تامین مالی همپیمانان آن در خاورمیانه نیز باشد.»

تحرکات دیپلماتیک ایران
عراقچی درباره تحرکات دیپلماتیک ایران در بحبوحه جنگ نیز گفت: «تماس‌های مکرری با وزرای خارجه شاید حدود ٣٠کشور صورت گرفت. آقای رئیس‌جمهور نیز با تعدادی از سران کشورها صحبت کردند. با دبیرکل سازمان ملل صحبت کردم و درخواست جلسه اضطراری شورای امنیت و نامه‌ای خدمت ایشان نوشتم که این جلسه هفته قبل تشکیل شد و این هفته نیز باز به درخواست چین و روسیه و پاکستان و الجزایر و جمعی از اعضای شورای امنیت تشکیل می‌شود.»

فرصت بی‌نظیر برای تروئیکا
خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتدپرس» درخصوص نشست ژنو نوشت، «تلاش اروپا برای دیپلماسی در تضاد کامل با پیام‌های واشنگتن است، چراکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا آشکارا گزینه حمله ایران را بررسی می‌کند و خواستار تسلیم بی‌قید و شرط ایران شده است.» آسوشتیدپرس با اشاره به حملات ادامه یافته رژیم صهیونیستی افزود: «نشست ژنو همچنین می‌تواند فرصتی بی‌نظیر برای سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا فراهم کند تا در نخستین دیدار رو در رو بین مقامات غربی و تهران از زمان آغاز درگیری در یک هفته پیش، با ایران ارتباط برقرار کنند. این لحظه‌ای به‌موقع برای اروپاست تا شانس‌های یک راه‌حل دیپلماتیک را آزمایش کند و در بحبوحه تشدید لفاظی‌ها بین ایالات متحده و ایران، مواضع ایران را جویا شود.» دیوید لمی، وزیر خارجه انگلیس هم تاکید کرد که مذاکرات ژنو درباره ایران فرصت خوبی برای حل دیپلماتیک است.

تناقض اروپایی
از سوی دیگر ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه در اظهاراتی همسو با سیاست‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا از آمادگی مشروط پاریس برای ورود به مذاکرات با ایران خبر داد. وزیر امور خارجه فرانسه گفت: «ما آماده مشارکت در مذاکراتی هستیم که بازنگری ایران در برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک آن را تضمین می‌کند.» همزمان کر استارمر، نخست وزیر انگلیس هم گفت که بهتر است با پرونده هسته‌ای ایران از طریق مذاکرات و نه درگیری تعامل شود. استارمر افزود: «وضعیت میان اسرائیل و ایران به سرعت در حال تغییر و تحول است و پایبندی به اصول اساسی بسیار مهم است.»

تردید ترامپ
اما درباره اظهارات ضدونقیض مقامات آمریکایی درباره ورود به جنگ رژیم اسرائیل علیه ایران در نهایت سخنگوی کاخ سفید روز پنج‌شنبه به نقل از رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «براساس این واقعیت که در آینده‌ای نزدیک ممکن است مذاکراتی تازه با ایران برگزار شود، در یک الی دو هفته آینده درباره ورود یا عدم ورود به جنگ با ایران تصمیم‌گیری خواهم کرد.» به گزارش «ایسنا»، «کارولین لویت» سخنگوی کاخ سفید شامگاه پنجشنبه به ابهامات شکل گرفته درباره تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای مشارکت مستقیم در کارزار جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه ایران پرداخت.

انتقال پیام واشنگتن به تهران
رسانه انگلیسی روز جمعه نوشت وزیر خارجه این کشور پس از دیدار با همتای آمریکایی خود در واشنگتن قرار است پیام آمریکا را به ایران منتقل کند. روزنامه فایننشال‌تایمز نیز پس از دیدار لمی و روبیو در واشنگتن به نقل از منابع آگاه مدعی شد که «وزیر خارجه انگلیس پیامی از واشنگتن به ایران منتقل خواهد کرد مبنی بر اینکه مسیر دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک هنوز ممکن است.» این رسانه همچنین نوشته است، برداشت بریتانیا پس از دیدار بین وزیران خارجه انگلیس و آمریکا این است که واشنگتن راه‌حل دیپلماتیک را ترجیح می‌دهد. شبکه العربیه نیز به نقل از وزیر امور خارجه انگلیس نوشته «پنجره برای یک راه‌حل دیپلماتیک با ایران باز است.»

ارسال پیام‌ از کاخ سفید
در عین حال برخی منابع آگاه ایرانی در گفت‌وگو با سایت «العربی الجدید» افشا کردند که دولت آمریکا در چند روز گذشته پیام‌های متعددی فرستاد و از تهران درخواست کرده در یک کشور سوم دیداری برای تبادل نظر و ادامه روند مذاکرات و ارزیابی شرایط داشته باشد. این منابع آگاه اظهار کردند: «دفاع قدرتمند ایران از خود در برابر حمله اسرائیل موجب آشفتگی در مواضع واشنگتن شد و طرف آمریکایی به‌شدت دچار نگرانی درخصوص آغاز جنگ فراگیری در منطقه شده است.» همچنین به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه این کشور روز جمعه در گفت‌وگو با ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه به او گفته که ما آماده تماس مستقیم با ایران در هر زمانی هستیم.

مخالفان جنگ‌طلبی ترامپ
این در حالی است که به اذعان نشریات و پایگاه‌های اطلاعاتی آمریکایی، بسیاری از حامیان ترامپ با ایده جنگ با ایران مخالف هستند. در همین راستا نشریه آمریکایی نوشت: «بزرگ‌ترین متحدان جمهوری‌خواه ترامپ درحال یافتن خودشان در شرایطی برضد رئیس‌جمهوری هستند که عمدتا انزواگرا است.» نشریه آمریکایی افزود: «استیو بنن، یکی از مشهورترین و موثرترین صداهای ائتلاف اول آمریکا ترامپ از واشنگتن خواست تا از پیوستن به کارزار نظامی اسرائیل علیه برنامه هسته‌ای ایران خودداری کند.» بنن در نشستی در واشنگتن به خبرنگاران گفت: «ما نمی‌توانیم دوباره این کار (جنگ ابدی تازه) را انجام دهیم. کشور از هم فروخواهد پاشید. نمی‌توانیم عراقی دیگر داشته باشیم.»
با توجه به اینکه ترامپ تاکنون چندین بار درباره بحث مداخله در جنگ علیه ایران اظهارنظرهای متفاوتی ارائه کرده است، به نظر می‌رسد که امروز حتی ترامپ نیز نسبت به وضعیت منطقه نگران است و اولویت خود را دیپلماسی و مذاکره قرار داده است. شاید به همین دلیل ترامپ تا به امروز چندین بار تاریخ مشارکت احتمالی در حمله نظامی رژیم اسرائیل علیه کشورمان را تغییر داده است؛ زیرا این تصمیم ترامپ هم مخالفان داخلی زیادی دارد و هم منطقه را به سمت آشوب و بی‌ثباتی بیشتر سوق خواهد داد.