گام رو به جلو در بازار رمز ارز ایران؛ سیاستگذار چه برنامه‌ای برای ۱۵ میلیون کاربر ایرانی رمزارزها دارد؟

وزیر اقتصاد در اظهارات اخیر خود به موانع موجود و سیاست‌های محدودکننده از جمله فیلترینگ، اشاره کرد و از برنامه‌های دولت چهاردهم برای مدیریت هوشمند این حوزه خبر داد؛ حال آنکه فعالان این حوزه می‌گویند که حدود ۱۵ میلیون کاربر ایرانی از رمزارزها استفاده می‌کنند. و از این رو، لازم است که سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای باشد که این حوزه تقویت شده و توسعه یابد، نه اینکه به سرنوشت صنعت استخراج رمزارز دچار شود.»
اقتصاد دیجیتال، به‌عنوان یکی از محورهای کلیدی پیشرفت در جهان امروز، به‌سرعت در حال گسترش است و بسیاری از کشورها، از جمله همسایگان ایران، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام داده‌اند.
با این‌حال، ایران هنوز نتوانسته جایگاه مناسبی در این حوزه پیدا کند. وزیر اقتصاد در اظهارات اخیر خود به موانع موجود و سیاست‌های محدودکننده از جمله فیلترینگ، اشاره کرد و از برنامه‌های دولت چهاردهم برای مدیریت هوشمند این حوزه خبر داد.
یکی از موضوعات مهم در این میان، ارزهای دیجیتال است. با وجود پیشرفت‌های جهانی در این فناوری، ایران همچنان درگیر اختلاف‌نظرها و سیاست‌های ناهماهنگ است. وزیر اقتصاد با تاکید بر اهمیت این فناوری، به‌ویژه در دوران تحریم‌ها، تصریح کرد که ارزهای دیجیتال می‌توانند به خنثی‌سازی تحریم‌ها و تقویت اقتصاد ملی کمک کنند، اما مشروط به آن‌که ریسک‌ها به‌درستی مدیریت شوند.
وی همچنین بر ضرورت آموزش عمومی، تشکیل اتحادیه‌های صنفی برای فعالان این حوزه و هماهنگی میان نهادهای مسوول تأکید کرد و هشدار داد که عدم مدیریت صحیح می‌تواند به گسترش اقتصاد غیررسمی و آسیب به منافع ملی منجر شود. علاوه بر این، او با اشاره به تأثیرات منفی فیلترینگ بر کسب‌وکارها و نقش آن در ایجاد بازارهای سیاه، خواستار رفع این محدودیت‌ها و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه اقتصاد دیجیتال شد.
از سوی دیگر نیز صبح امروز سند سیاستگذاری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها تصویب شد. در ادامه، نظرات عباس آشتیانی و افشین آشوری، فعالان حوزه رمزارزها، درباره چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی ایران در عرصه اقتصاد دیجیتال و ارزهای دیجیتال را می‌خوانید.
عباس آشتیانی، فعال حوزه بلاکچین و رمزارزها، در خصوص رسمیت یافتن حوزه رمزارزها و رمزپول‌ها بر اساس سند مصوب هیات عالی بانک مرکزی، اظهار کرد: «با توجه به رسمیتی که این حوزه در سند مصوب هیات عالی بانک مرکزی پیدا کرده است، طبیعتاً فعالان این حوزه می‌توانند با دریافت مجوزهای لازم، فعالیت‌های خود را به شکل قانونی و رسمی دنبال کنند.
اتحادیه‌ها یکی از اشکال محتمل برای سازماندهی صنفی این حوزه هستند. با این حال، به نظر می‌رسد ظرفیت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، به‌ویژه با توجه به تجربه چند سال گذشته آن در همکاری میان اتحادیه‌ها و نظام صنفی برای مدیریت و تنظیم گری در این حوزه کافی باشد.
وی همچنین در ارزیابی صحبت‌های وزیر اقتصاد درباره رمزارزها گفت: «بیانات دیروز وزیر بسیار مهم و امیدوارکننده بود. یکی از نکات کلیدی، تأکید بر استفاده از رمزپول‌های بانک مرکزی برای پرداخت‌های خرد بود.
همچنین، به اهمیت رمزدارایی‌ها، که به اصطلاح رمزارز نامیده می‌شوند، اشاره کردند و این که نباید تمام این حوزه را به عنوان نوعی پول تلقی کنیم. وزیر به ماهیت متنوع این حوزه اشاره کرد، از جمله بخش‌هایی که بیشتر به عنوان دارایی شناخته می‌شوند.»
آشتیانی در ادامه به تناقضات موجود در تعریف‌های ارائه شده در سند بانک مرکزی پرداخت و افزود: «بانک مرکزی سند را تحت عنوان تنظیم‌گری حوزه رمزپول‌ها منتشر کرده است. اما در تعاریف این سند، تناقضی با تعاریف قانونی دیده می‌شود.
در قانون (ماده یک، بند ز)، رمزپول به عنوان نوعی پول تعریف شده که می‌تواند به صورت متمرکز با محوریت بانک مرکزی یا غیرمتمرکز منتشر شود. در حالی که بسیاری از رمزارزها، مانند اتریوم، ماهیت پولی ندارند و به عنوان دارایی شناخته می‌شوند. این تناقض در تعاریف به چشم می‌آید و به نظر می‌رسد نیاز به هماهنگی بیشتری میان سیاست‌گذار کلان (مرکز ملی فضای مجازی) و بانک مرکزی وجود دارد.»
او در پایان تأکید کرد که این هماهنگی می‌تواند به شفافیت و توسعه بهتر این حوزه کمک کند.

مدیریت صحیح رمزارزها می‌تواند تحول‌آفرین باشد
افشین آشوری، فعال اقتصادی، با اشاره به اظهارات اخیر وزیر اقتصاد درباره رمزارزها گفت: «صحبت‌های آقای همتی در مورد مدیریت به جای محدودسازی رمزارزها بسیار امیدوارکننده بود. ایشان تاکید کردند که نمی‌خواهیم رمزارزها را محدود کنیم، بلکه قصد داریم آن‌ها را مدیریت کنیم. اگر این مدیریت به‌درستی انجام شود، می‌تواند زمینه‌ساز تحولات بزرگی در این حوزه باشد.»
وی در ادامه افزود: «بحث تشکیل اتحادیه یا انجمن مرتبط برای مدیریت رمزارزها مطرح شده است. چنین تشکل‌هایی تا حدودی وجود دارند، اما مساله اصلی این است که آیا بانک مرکزی، به‌عنوان متولی این حوزه، با سیاست‌های پیشنهادی همراه خواهد بود یا خیر. برای توسعه رمزارزها، باید دید آیا بانک مرکزی برنامه‌ای روشن و حمایت‌کننده دارد یا خیر.»
آشوری با تاکید بر اهمیت رمزارزها گفت: «رمزارزها ماهیتی شبیه به طلا دارند. ارزش این دارایی‌ها به قدری است که می‌توانند بخشی از اقتصاد کشور را متحول کنند. با این حال، بخش خصوصی هنوز به دلیل تجربه‌های گذشته، چندان خوش‌بین نیست. ما در سال‌های اخیر بارها شاهد بودیم که ایده‌ها و برنامه‌ها بیشتر در حد حرف باقی مانده‌اند.»
وی در ادامه اظهار کرد: «در حال حاضر، برخی پلتفرم‌ها با محدودیت‌های جدی روبه‌رو شده‌اند و تعدادی از فعالان این حوزه به کشورهای همسایه مهاجرت کرده‌اند. اگر شرایط مدیریت نشود، ممکن است این روند ادامه پیدا کند. در عین حال، باید توجه داشت که حدود ۱۵ میلیون کاربر ایرانی از رمزارزها استفاده می‌کنند. از این رو، لازم است که سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای باشد که این حوزه تقویت شده و توسعه یابد، نه اینکه به سرنوشت صنعت استخراج رمزارز دچار شود.»
این فعال اقتصادی همچنین به ظرفیت‌های کشورهای دیگر اشاره کرد و افزود: «کشورهایی مثل امارات و دبی، به فعالان حوزه رمزارزها تسهیلات متعددی از جمله ویزاهای طلایی ارائه می‌دهند. در حالی که در ایران، سیاست‌ها هنوز به‌طور کامل شفاف و حمایت‌کننده نیستند. اگر دولت‌ها بخواهند اقتصاد را جدی بگیرند، باید به این حوزه توجه بیشتری داشته باشند.»
آشوری در پایان تاکید کرد: «ما به‌عنوان نمایندگان بخش خصوصی از هر تلاشی برای توسعه این صنعت استقبال می‌کنیم. اما توسعه باید همراه با برنامه‌ریزی و اقدامات عملی باشد، نه صرفاً وعده و حرف. امیدواریم با همت مسوولان و همکاری بانک مرکزی، رمزارزها به‌عنوان یک بخش مهم اقتصادی در کشور مورد توجه قرار گیرند و موانع موجود از پیش رو برداشته شود.»