هنوز زندگی در روستا جریان دارد

نام روستا که می‌آید به یاد این شعر خوشا به حالت ای روستایی! چه شاد و خرم چه باصفایی، در شهر ما نیست جز داد و فریاد، خوشا به حالت که هستی آزاد که شاعرش مصطفی رحماندوست است؛ می‌افتم. به هر گوشه روستا که نگاه می‌کنم کار و تلاش اهالی را می‌بینم، بوی نان به مشام می‌رسد و صدای مرغ و خروس و گاو و گوسفندش به گوش می‌رسد.
آفتاب نزده با ذکر زیر لب الهی به امید، تو درب خانه را باز می‌کنند و برای کار در مزرعه بیرون می‌آیند. تا شب درب خانه به روی همه باز است. همدیگر را با اسم کوچک صدا می‌زنند.
«سنو» یکی از همان روستاهای قدیمی و خوش آب و هوای خراسان رضوی است که در دامنه کوه سیاه واقع شده و وجود چندین چشمه کوچک و بزرگ، این روستا را تبدیل به منطقه‌ای بسیار زیبا و خاطره انگیز نموده ‌است. این روستای با صفا با باغ‌ها و درختان سر به زیر میوه و دشت‌های وسیع زعفران در ۲۲ کیلومتری شهرستان گناباد قرار دارد.
هر چه از روستای زیبای سنو بگویم کم گفته‌ام، به قول محمد نبی‌زاده دهیار روستای «سنو» شنیدن کی بود مانند دیدن، به این روستا باید سفر کرد و از نزدیک آن را دید و هوای دلپذیر روستا را از نزدیک حس کرد و از آب گوارای چشمه‌هایش نوشید و در یخدان‌ها و آب انبارهای آن به گذشته‌ها سفر کرد.
نبی‌زاده با اشاره به اینکه «سنو» روستایی ییلاقی و شغل اصلی مردم منطقه بیشتر کشاورزی و دامداری است البته در حوزه خدمات هم عده‌ای مشغول هستند، افزود: این روستا در کنار رشته کوه سیاه کوه و در دامنه براکوه قرار دارد و با وجود دو چشمه آب دامی یک منطقه ییلاقی به شمار می‌رود.
نبی‌زاده با بیان اینکه روستای سنو علاوه بر کشاورزی و دامداری گردشگر پذیر هم است و سالیانه گردشگران بسیاری در این روستا حضور پیدا می‌کنند، اظهار کرد: بر اساس آنچه گفته شده قدمت تاریخی روستا به بیش از ۱۵۰۰ سال قبل می‌رسد.
روستای زیبای سنو از همه نظر سرآمد است، مهم‌ترین ظرفیت روستا زعفران است، در همین خصوص مهدی ذوالفقاری دبیر باشگاه کشاورزان جوان روستای سنو گفت: این روستا از پتانسیل‌های بسیاری برخوردار است.
وی با بیان اینکه در همه حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی اقتصادی و ... مرتبط با توسعه روستایی اقداماتی انجام شده است، اظهار کرد: مهم‌ترین ظرفیت روستای سنو زعفران است به طوری که بخش عمده‌ای از اشتغال و معیشت اهالی روستا وابسته به این محصول است.
ذوالفقاری با اشاره به اینکه برای احصاء، احیاء و معرفی زعفران سنو اقدامات و پیگیری‌های بسیاری شده است، تصریح کرد: تنها موزه زعفران روستایی کشور در سال ۹۳ در این روستا به بهره‌برداری رسید که این موزه نقش بسیار مهمی در معرفی فرهنگ مبتنی بر زعفران در روستای سنو داشته است.
وی خاطرنشان کرد: با تلاش‌های صورت گرفته نظام زراعت زعفران شهرستان گناباد با محوریت روستای سنو در سال ۱۳۹۷ به عنوان سومین میراث مهم کشاورزی جهان از ایران و پنجاه و پنجمین میراث کشاورزی در سازمان جهانی فائو به ثبت رسید.
آنچه در طول تاریخ این روستا را متمایز از سایر نقاط تاریخی کشور کرده آب فراوان و چشمه معروف آن است. حکایت‌های تاریخی پیرامون آب سنو دلیل بر شهرت و اهمیت آن در گذشته تا به امروز بوده است، به‌طوری که وقتی طاهر آب‌شناس از این منطقه عبور می‌کرد، به همراهان گفته است زودتر از اینجا برویم و او در جواب دلیل آن گفته است که اگر گناباد خراب شود یا به ‌وسیله باد یا با طغیان آب چشمه سنو خواهد بود.

«قوژد» گناباد روستایی تاریخی با قدمتی به بلندای فرهنگ این آب و خاک
روستا یعنی کار و تلاش، تلاشی که هر صبح با صدای پرندگان و بع بع بره‌ها آغاز می‌شود، سایه‌هایش آسایش بخش می‌شود و شب هنگام، با خواب خورشید همه به استراحتگاه می‌روند.
«قوژد» دیگر روستای کهن و تاریخی گناباد است. روستایی با دیوارهای کاهگلی که خشت خشت آن با عرق جبین ساکنان بر روی هم چیده شده و وقتی رحمت الهی بر روی دیوارهای گلی می‌بارد با عطر خوشی همراه است.
گویی باران، عطری از بهشت برای زمین به ارمغان آورده است، قوژد گناباد روستایی تاریخی با قدمتی به بلندای فرهنگ این آب و خاک است و مردمانی با فرهنگ و پرتلاش را در خودش جای داده است.
علی زمانیان رئیس شورای روستای کهن و زیبای قوژد با بیان اینکه این روستا در فاصله ۶ کیلومتری بخش مرکزی شهرستان با جمعیتی بالغ‌بر ۲۰۰۰ نفر واقع شده گفت: شغل اصلی مردمان روستا کشاورزی و دامداری است.
در بخش کشاورزی روستا سه رشته قنات اصلی وجود دارد که محصولات کشاورزی از این قنات‌ها آبیاری می‌شوند. گرچه در گذشته بیشترین باغات روستا به انگور اختصاص داشته و این محصول به لحاظ کیفیت زبانزد خاص و عام بوده اما سطح زیر کشت این محصول هم اکنون بسیار کاهش یافته و اکنون در روستا فقط سه کارگاه فرآوری شیره انگور فعالیت دارد.
وی با بیان اینکه اکنون مهم‌ترین محصولات روستا پسته، گندم، جو، زعفران، انگور و پنبه است، به وضعیت حوزه گردشگری روستا اشاره کرد و افزود: اکنون چند بوم گردی در روستا فعالیت دارند.
زمانیان اظهار کرد: روستای قوژد همچنین دارای آثار تاریخی قدیمی است که مسجد جامع با قدمت ۴۰۰ سال، قبرستان و قلعه کنار قبرستان با قدمت ۹۰۰ سال، انبار و کارونسرای قدیمی از آن جمله هستند.

تداوم کشاورزی روستا در گرو حمایت مسئولان
محمد زمانیان یکی از کشاورزان روستای قوژد در ادامه گفت: گرچه قدیم، انگور، خربزه و ... از مهم‌ترین محصولات روستا بودند اما در سال‌های اخیر به دلیل کاهش آبدهی قنوات، سطح زیر کشت محصولات بسیار کاهش یافته است.
وی که اکنون در روستا چند هکتار باغ انگور دارد، افزود: گرچه سطح زیر کشت کاهش یافته اما همچنان محصول انگور روستا از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.
زمانیان که از ۱۰ سالگی وارد کار دامداری و کشاورزی شده است، اظهار کرد: کشاورزان با مشکلات بسیاری مواجه‌اند و نیازمند حمایت بیشتری از سوی مسئولان هستند زیرا خشکسالی و سرمازدگی خسارت‌های بسیاری را بر کشاورزان تحمیل کرده است.
رونق دامداری در روستا و تولید فرآورده‌های لبنی تا حدودی به میزان بارندگی و نبود خشکسالی ها وابسته است، تداوم و ادامه‌دار بودن این شغل حمایت مسئولان از دامداران در شرایط حساس را می‌طلبد و باید به سهولت نیازهای این قشر را در اختیارشان قرار داد تا دلگرم به تولید و سازندگی شوند.

انتظار داریم دامداران حمایت بیشتری شوند
سید جواد شاکری یکی از دامداران روستای قوژد گفت: قبلاً وضعیت دامداری‌ها بسیار خوب بود ولی به دلیل قیمت بالای کنستانتره، علوفه و خوراک دام، اصلاً دامداری وضعیت خوبی ندارد.
وی با بیان اینکه به دلیل گرانی خوراک دام مجبور به فروش دام‌هایمان شدیم، اظهار کرد: گرچه در سال ۸۶ روزانه ۳۰۰ کیلو شیر تولید داشتیم اما چون حمایت نشدیم با فروش دام‌ها اکنون تولید شیرمان به ۳۰ کیلو رسیده است.
شاکری اذعان کرد: الان وضعیت نسبتاً بهتر شده و تعداد دام هر دامداری به حدود ۲۰ رأس رسیده اما نسبت به قبل که ۶۰ رأس بوده هنوز فاصله بسیاری داریم.
وی گفت: قبلاً باید برای تأمین کاه چند گوساله می‌فروختیم و از سویی کشتار دام بسیار بود اما اکنون وضعیت حمایت‌ها به خصوص در وضعیت خوراک و قیمت شیر بهتر شده اما انتظار داریم از دامداران حمایت بیشتری صورت گیرد.
کمی آن طرف تر مسجدی که خشت خشت آن را چند صد سال قبل اهالی این روستا روی هم چیده‌اند و هنوز از میان این خشت‌ها عطر حضور خدا را می‌شود استشمام کرد؛ می‌بینم.
داخل مسجد که می‌شوم روحانی مستقر در روستا که دل در گرو تربیت جوانان روستا دارد مشغول برگزاری کلاس‌های آموزشی برای جوانان و نوجوانان روستاست.
محمد مهدی عبادی روحانی روستای قوژد با بیان اینکه این مسجد یکی از قدیمی‌ترین مساجد شهرستان است که قریب به ۴۰۰ سال قدمت دارد، افزود: بنا و معماری مسجد به گونه‌ای است که در تابستان سرد و زمستان گرم است.
وی با اشاره به اینکه در طول سال برنامه‌های مذهبی و فرهنگی مختلفی برای نوجوانان روستا برگزار می‌شود، افزود: مردمان روستای قوژد افراد متدین و معتقدی هستند.
عبادی با بیان اینکه قوژد یکی از روستاهای پویا، فعال و مهاجرپذیر است، افزود: حضور جوانان در روستا در بالندگی و سرزندگی روستا بسیار تأثیر دارد.
گاهی اوقات برای دور شدن از فضای مدرن و شلوغ زندگی شهری، دلمان می‌خواهد به روستایی دنج سفر کنیم، جایی که خبر از تلاطم و خبرهای آشفته دنیای امروز نباشد، جایی که حس‌وحال زندگی‌های آرام گذشته هنوز در آن جریان داشته باشد و تمام کوچه پس‌کوچه‌های آن بوی تاریخ بدهند. روستاهای گناباد و بومگردی های واقع در این روستاها می‌توانند همین حس و حال را برایمان به ارمغان آورند فقط باید مسئولان یادشان باشد علیرغم پتانسیل‌های موجود در روستاها یکی از خلأهای اساسی در این مکان‌ها، کمبود مطالعات و تحقیقات و ضعف در معرفی و شناساندن آن‌هاست؛ بنابراین با توجه به پیچیدگی مناطق روستایی نیاز عمیق به شناخت افزون‌تر آن‌ها به منظور اتخاذ تصمیمات خردمندانه آشکار می‌شود.