در سالهای اخیر، ارزهای دیجیتال به یکی از موضوعات مهم در دنیای مالی و اقتصادی تبدیل شدهاند و هر ساله با نوسانات شدید قیمتی، پیشرفتهای تکنولوژی، حاشیهها و کلاهبرداریها سر و صدای زیادی به پا میکنند. پذیرش و گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال در کشور ایران نیز با سرعت زیادی در حال انجام است که این سرعت بالا را میتوان تحتتاثیر عوامل متعددی از جمله مشکلات اقتصادی، محبوبیت شبکههای اجتماعی، تحریمها و فرصتهای سرمایهگذاری دانست.
افزایش مشکلات اقتصادی، تورم و کاهش ارزش پول ملی نیز به محبوبیت بیشتر رمزارزها کمک کردهاند. بسیاری از مردم هم اکنون به دنبال راههایی برای حفظ ارزش داراییهای خود هستند و ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری برای مقابله با کاهش ارزش ریال و همچنین سرمایهگذاری دلاری جذابیت پیدا کردهاند. این ارزهای دیجیتال همچنین به سرمایهگذاران ایرانی این امکان را دادهاند تا با وجود تحریمها، در یک بازار مالی جهانی فعالیت داشته باشند.
فرهنگ و ساختار اجتماعی ایران نیز به نوعی است که مردم به دنبال راههایی برای استقلال مالی و دوری از واسطهها هستند. در گذشته، بسیاری از ایرانیان برای حفظ سرمایههای خود به خرید طلا، ارزهای خارجی یا مسکن روی آوردهاند اما حالا ارزهای دیجیتال به عنوان یک گزینه جدید و مدرن در نظر گرفته میشوند. البته پذیرش این تکنولوژی برای بسیاری از ایرانیان به دلیل ناآشنایی یا دیدگاههای سنتی نسبت به سیستمهای مالی جدید همواره با شک و تردید نیز همراه بوده است.
در این شرایط، با وجود برخی مخالفت و نگرانیها، محبوبیت بازار ارزهای دیجیتال در ایران به سرعت در حال افزایش است که فرصتها و چالشهای خود را به همراه دارد.
کاتالیزورهای محبوبیت
یکی از مهمترین دلایلی که باعث افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال در ایران شده، شرایط اقتصادی ناپایدار کشور است. از آنجا که نرخ تورم در ایران به شدت بالاست و ارزش پول ملی در مقابل ارزهای خارجی کاهش یافته، بسیاری از مردم به دنبال راهحلهایی برای حفظ و افزایش ارزش داراییهای خود هستند. در این وضعیت، ارزهای دیجیتال به ابزاری برای حفظ سرمایه در برابر تورم و نوسانات اقتصادی تبدیل شدهاند.
بسیاری از ایرانیها بهویژه افرادی که تجربهای از سرمایهگذاری در بازارهای اینترنتی دارند، به ارزهای دیجیتال به عنوان یک گزینه مناسب برای سرمایهگذاری نگاه میکنند.
تحریمهای بینالمللی علیه ایران از جمله دیگر دلایل اصلی برای استفاده از ارزهای دیجیتال در کشور است. ایران به دلیل تحریمهای اقتصادی، مشکلاتی در انجام معاملات بینالمللی و نقل و انتقال پول به کشورهای دیگر دارد. استفاده از ارزهای دیجیتال به مردم این امکان را میدهد تا بدون نیاز به واسطههای خارجی، به راحتی تراکنشهای مالی خود را انجام دهند.
با توجه به ویژگیهایی مانند غیرمتمرکزی، شفافیت و قابلیت انتقال راحت و مستقیم، بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال هم اکنون ابزارهایی برای دور زدن تحریمها و انجام معاملات بینالمللی به شمار میآیند. در نتیجه، بسیاری از کسب و کارها و حتی دولت، برای انجام تراکنشهای خارجی خود به ارزهای دیجیتال روی آوردهاند تا از محدودیتهای تحریمها رهایی یابند.
طی چند ماه گذشته، بازیهای تلگرامی نیز از جمله عواملی بودند که باعث افزایش آگاهی و علاقه به ارزهای دیجیتال در ایران شدهاند. بسیاری از این بازیها از مدلهای مبتنی بر بلاکچین و رمزارز استفاده میکنند و به کاربران این امکان را میدهند تا با بازی کردن، ارز دیجیتال به دست آورند. این بازیها بهویژه در میان جوانان جذابیت زیادی پیدا کردهاند و تبدیل به یک وسیله برای آشنایی و ورود به دنیای رمزارزها شدهاند.
در نتیجه، محبوبیت بازیهای تلگرامی به افزایش اطلاعات پیرامون بلاکچین و ارزهای دیجیتال نیز منجر شده است و بسیاری از افرادی که در گذشته به رمزارزها علاقهای نشان نمیدادند، هماکنون به کمک محبوبیت بازیهای تلگرامی تجربه حداقل یک بار استفاده از کیف پول رمزارز و معامله این داراییها را دارند.
در این بین نباید نقش شبکههای اجتماعی را نیز نادیده گرفت. در سالهای گذشته، شبکههای اجتماعی تاثیر بهسزایی در آگاهیبخشی به مردم ایران در خصوص ارزهای دیجیتال داشتهاند. بسیاری از کاربران ایرانی از طریق کانالهای تلگرام، صفحات اینستاگرام و حتی پلتفرمهای خبری مانند توییتر و فیسبوک اخبار و تحلیلهای روز بازار ارزهای دیجیتال را مطالعه میکنند. این فضاها علاوه بر ارائه اطلاعات، فرصت تعامل با دیگر فعالان بازار را نیز فراهم میکنند و به همین دلیل، شبکههای اجتماعی نقش مهمی در اطلاعرسانی و افزایش علاقه به ارزهای دیجیتال ایفا میکنند.
اینفلوئنسرهای ایرانی در فضای ارزهای دیجیتال نیز تاثیر خود را بر افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال داشتهاند. این افراد معمولا تحلیلهایی از روند بازار ارزهای دیجیتال ارائه میدهند و برخی از آنها نیز پروژههای خاصی را تبلیغ میکنند. این تبلیغات به سرعت در فضای مجازی منتشر میشود و میتواند مخاطبان زیادی را جذب کند.
پتانسیل و چالشهای محبوبیت رمزارز
امروزه افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال توانسته است در بخشهای مختلف فناوری و اقتصادی فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد کند. بازار خدمات مرتبط با ارزهای دیجیتال مانند توسعهدهندگان بلاکچین، تحلیلگران بازار و مشاوران در حال رشد است و افراد متخصص در این زمینه میتوانند به راحتی در بازارهای جهانی و داخلی فرصتهای شغلی پیدا کنند. این بخش بهویژه برای جوانان با مهارتهای فنی میتواند یک فرصت شغلی جذاب و پایدار باشد. در این بین فعالیت کسب و کارهای مرتبط با رمزارز مانند صرافیها نیز باعث شده است تا فرصتهای شغلی مختلفی در سراسر کشور برای علاقه مندان فراهم شود.
دسترسی به بازارهای جهانی نیز یکی دیگر از مزایای بزرگ ارزهای دیجیتال به شمار میرود. در گذشته بهدلیل تحریمهای اقتصادی و محدودیتهای بینالمللی، بسیاری از ایرانیها قادر به انجام معاملات مالی با دیگر کشورها نبودهاند. اما امروزه ارزهای دیجیتال بهعنوان یک روش انتقال پول غیرمتمرکز، این امکان را به کاربران ایرانی میدهند تا بدون نیاز به واسطههای بانکی معاملات بینالمللی خود را انجام دهند.
این ویژگی میتواند به توسعه کسب و کارهای ایرانی کمک کند و شرکتها و استارتآپهای ایرانی که نیاز به سرمایهگذاری خارجی دارند، میتوانند از طریق پروژههای بلاکچینی و رمزارزها جذب سرمایه داشته باشند. در نتیجه، ارزهای دیجیتال میتوانند به رشد و رونق بخش خصوصی و استارتآپها کمک کنند.
یکی دیگر از فرصتهای ارزهای دیجیتال، تنوع در ابزارهای سرمایهگذاری است. ایرانیان بهویژه در شرایط تورمی به دنبال سرمایهگذاری در داراییهایی هستند که بتوانند از نوسانات اقتصادی در امان بمانند. ارزهای دیجیتال با ویژگیهای خاص خود، مانند قابلیت نقدشوندگی بالا، امنیت و امکان دسترسی جهانی، این فرصت را برای افراد فراهم کردهاند تا سبد سرمایهگذاری خود را متنوع و از ارزش سرمایه خود محافظت کنند.
با این حال افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال برخی نگرانیها را نیز به دنبال داشته است. یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی بازار ارزهای دیجیتال در ایران، نبود قوانین مشخص و نظارت دولتی است. دولت ایران هنوز قوانین دقیق و مشخصی برای ارزهای دیجیتال و فعالیتهای مرتبط با آنها تعریف نکرده است. این موضوع باعث میشود که بسیاری از افراد و کسب و کارها به دلیل ترس از تغییرات قوانین، از ورود به بازار ارزهای دیجیتال خودداری کنند.
علاوه بر این، نبود قوانین شفاف ممکن است منجر به کلاهبرداری و سوءاستفاده از فرصتهای موجود در این بازار شود. برای جلوگیری از این مشکلات، دولت باید چارچوب قانونی مناسب و مقرراتی روشن برای ارزهای دیجیتال و فعالیتهای مربوط به آنها ایجاد کند.
بنابراین رشد بیرویه علاقه به ارزهای دیجیتال میتواند آسیبهای اجتماعی و اقتصادی نیز به همراه داشته باشد. یکی از نگرانیهای عمده این است که بخشهایی از جامعه بهویژه افرادی که آگاهی کمی از بازار ارزهای دیجیتال دارند، ممکن است در دام کلاهبرداریها و پروژههای غیرمعتبر گرفتار شوند. این آسیبها میتواند موجب از دست رفتن سرمایههای مردم و ایجاد بحرانهای اجتماعی شود.
علاوه بر این، افزایش تقاضا برای ارزهای دیجیتال میتواند منجر به کاهش نقدینگی در بازار داخلی و افزایش فشار بر اقتصاد کشور شود. زمانی که سرمایهها به سمت ارزهای دیجیتال هدایت میشوند، کاهش توان اقتصادی و گردش سرمایه در بازارهای سنتی رخ خواهد داد؛ شرایطی که میتواند باعث تضعیف بیشتر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور شود.
بنابراین، در حالی که رشد محبوبیت ارزهای دیجیتال در ایران به سرعت در حال گسترش است و این روند فرصتی جدید برای سرمایهگذاری و توسعه اقتصادی در کشور فراهم کرده است، از سوی دیگر این روند با چالشهایی مانند نبود قوانین شفاف، کلاهبرداریها و برخی مشکلات اقتصادی نیز همراه است. در حالی که ارزهای دیجیتال میتوانند به توسعه اقتصاد دیجیتال ایران کمک کنند و فرصتی برای دسترسی به بازارهای جهانی ایجاد کنند، اگر چالشهای موجود حل نشوند، ممکن است این روند منجر به بحرانهای اقتصادی و اجتماعی نیز شود. بنابراین، ایجاد تعادل بین استفاده از این فرصتها و مدیریت چالشها ضروری است و نباید از اهمیت مدیریت و قانونگذاری غافل شد.