کارگران، قربانی معادن نا ایمن

حادثه دردناک تصاعد آنی گاز متان در ۲ معدن شرکت «معدنجو» طبس در شامگاه شنبه (۳۱ شهریور) منجر به محبوس شدن کارگرانی شد که در شیفت شب مشغول به کار بودند. حادثه تلخ نشست گاز در بلوک B و C باعث شد تا ۶۹ کارگر دچار حادثه شوند. تعدادی از این کارگران مصدوم، تعدادی محبوس و تعدادی دیگر دچار خفگی شدند و ۴۹ نفر از آنان جان خود را از دست دادند.
این حادثه به قدری جانسوز بود که سه روز عزای عمومی اعلام شد و رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی ضمن تسلیت به خانواده‌های داغدار، بر لزوم بیشترین تلاش برای امدادرسانی به کارگران تاکید کردند. در همین راستا وزرای صنعت، معدن و تجارت و تعاون، کار و رفاه اجتماعی در محل حادثه طبس حضور پیدا کردند و در جلسه ای مشترک، تصمیماتی به منظور پرداخت حقوق و دستمزد جانباختگان حادثه معدن طبس و نحوه حمایت‌های بیمه ای از خانواده های ایشان اتخاذ کردند.
همچنین سخنگوی قوه قضاییه درباره حادثه دردناک طبس اعلام کرد که بلافاصله دستگاه قضایی پس از وقوع حادثه با دستور ریاست قوه قضائیه برای بررسی وضعیت و برخورد با قصور احتمالی ورود کرد. همچنین به دادستانی کل کشور و سازمان بازرسی کل کشور نیز دستور داده شد تا اقدامات قانونی لازم را انجام دهند تا از تکرار این حوادث جلوگیری شود.
هر چند حضور مسئولان و ارائه حمایت های مادی و معنوی مرحمی بر زخم بازماندگان حادثه معدن است، اما نیاز است تا با سیاست گذاری ها جلوی اینگونه حوادث گرفته شود تا با وقوع حادثه ای در معدنی دیگر، داغ خانواده ها تازه نشود.
این نخستین باری نیست که کارگران در معادن محبوس یا جان می‌دهند، بلکه بررسی آمارها در ۱۵ سال گذشته نشان می‌دهد که داستان تلخ جان باختن ۴۳ نفر از معدنچی‌ها در معدن «یورت» استان گلستان در سال ۱۳۹۶، در معدن طبس تکرار شده است.
پیش از این نیز از سال های ۱۳۸۸ تا سال گذشته ۶۵ نفر در معادن محبوس و جان باختند که بیشترین این حوادث برای معدن یورت استان گلستان با ۴۳ کارگر و کمترین حادثه برای معدن «ونارچ» استان قم با یک کارگر گزارش شده است. البته معادن «باب نیروز» شهرستان زرند با ۱۲ جان باخته، معدن «اشکلی» هجدک استان کرمان با پنج جان باخته و معدن «یال» طبس با چهار جان باخته نیز یادگار حوادث دردناک جان باختن کارگرانی هستند که در عمق زمین برای امرار معاش دست و پنجه نرم می‌کنند.
بررسی حادثه معدن یورت استان گلستان نشان می‌دهد که مسائلی همچون کافی نبودن سیستم تهویه مناسب، نبود مسیرهای کمکی برای کمک به تهویه تونل، ارائه ندادن آموزش‌های لازم به کارگران، مجهز نبودن لکوموتیوها به تجهیزات رادیاتور اگزوز و نبود تشکیلات امداد و نجات و مدیریت بحران، منجر به حادثه شده و جان کارگران را گرفته است.
هر چند هنوز دلیل حادثه معدن طبس به صورت دقیق مشخص نشده است، اما کارشناسان حوزه معدن معتقد هستند که نبود ایمنی و عدم سرمایه گذاری در بخش معدن باعث بروز چنین حوادثی می‌شود. این در حالی است که با توسعه مکانیزاسیون و استفاده از تجهیزات مدرن، به طور قطع به سمت صنعتی سازی در معادن رفته و از این گونه حوادث کاسته می‌شود.

مکانیزاسیون و استفاده از تجهیزات مدرن در معادن
«سعید صمدی» دبیر انجمن زغالسنگ کشور درخصوص نوسازی تجهیزات و سرمایه گذاری در معادن برای کاهش حوادث می‌گوید: معادن زغال در چند سال اخیر مغفول مانده است و به جای سرمایه گذاری در معادن و خرید از معدنکاران داخلی، بیشتر بر واردات تاکید شده است.
به گفته وی، بر اساس آخرین آمارها ۸۰۰ میلیون دلار زغال‌سنگ در سال ۱۴۰۱ وارد کشور شده است که اگر ۸۰ میلیون دلار به بخش معادن اختصاص پیدا می‌کرد امروز شاهد چنین حوادثی نبودیم، ضمن اینکه برای تجهیز ایمنی معادن ۳۰ میلیون دلار نیاز داریم.
وی تاکید کرد: ما نگران وضعیت سایر معادن و معدنکاران هستیم، معادن زغال‌سنگ کشور نیازمند رسیدگی و اختصاص تسهیلات است تا ضمن جلوگیری از خروج ارز بتوانیم ایمنی معادن را حفظ کنیم و شاهد چنین حوادث دردناکی نباشیم.
همچنین، حرکت به سمت مکانیزاسیون معادن در راستای افزایش سطح فناوری و استفاده از تجهیزات مدرن و فناورانه در معادن با هدف جلوگیری از ارزبری، کاهش نیروی کار در معادن و افزایش تولید از دیگر مباحث مورد تاکید دبیر انجمن زغالسنگ کشور بود.

تاکید بر ارتقای امنیت و سلامت کارگران در معادن با بروزرسانی تجهیزات
«محمدرضا بهرامن» رئیس خانه معدن ایران نیز در باره حوادث معادن به خاطر نبود استانداردهای لازم ایمنی و سرمایه گذاری در این عرصه، پیش از این هشدار داده و گفته بود که وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معدن زغال سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار دارد.
وی با تاکید بر نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات معادن زغال سنگ گفت: قدیمی بودن تجهیزات و ماشین آلان معادن زغال سنگ از یک سو مشکلاتی را ایجاد کرده است و از طرف دیگر، تجهیزات ایمنی معادن زغال نظیر دستگاه‌های هشدار دهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضدجرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره های معادن به شدت ناکارا هستند و هر لحظه این خطر وجود دارد که با انفجاری مهیب و یا ریزش سقف و دیواره‌ها، معدنکاران را از دست بدهیم.
وی، توجه به سرمایه‌گذاری در حوزه تجهیزات و آموزش و استفاده از تجهیزات به روز، نبود سرمایه‌گذاری کافی در معادن زیرزمینی به ویژه معادن زغال‌سنگ، را مورد انتقاد قرار داده و گفته است که اصرار ما بر برخورداری از حمایت‌های تمام‌قد حکمرانی بخش معدن از این صنعت به این دلایل بود که وضعیت زغال سنگ در مقایسه با دیگر فعالیت‌های معدنی بسیار آسیب‌پذیرتر است و در نتیجه نیاز به حمایت کلان حاکمیتی دارد که با وجود اصرارها، این بخش از هیچ تسهیلاتی که نتیجه مطلوب دهد برخوردار نشده است.
طبق گفته کارشناسان، رسیدگی به وضعیت معادن هر چند که متولی آن بخش خصوصی باشد نیازمند حمایت های دولتی در تخصیص ارز و تسهیل در واردات تجهیزات است. ضمن اینکه باید بحث ایمنی معادن و بازرسی از آن زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت شدت بگیرد.