فوری، فوتی و شفاف

بودجه‌ای که نسبت به سال‌های قبل از چند جنبه دارای نقاط قوتی همچون یکپارچگی، شفافیت، ارائه در زمان مقرر، افزایش بودجه عمرانی و دیده شدن اقشار محروم است؛ پاشنه آشیل آن هم می‌تواند ۸۵۰ همت کسری باشد.
لایحه بودجه ۱۴۰۴ نسبت به گذشته از چند زاویه متفاوت است. اول این‌که در زمانی ارائه شد که تنها حدود دو ماه از آغاز به کار دولت چهاردهم می‌گذرد و آن‌طور که افراد مطلع می‌گویند در یک کار شبانه‌روزی کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۴ از سوی کارشناسان و بدنه سازمان برنامه و بودجه بسته شد.
وجه تمایز دیگر آن ارایه لایحه در زمان مقرر قانونی در ابتدای آبان ماه بود؛ موضوعی که در سال‌های گذشته با وجود صراحت قانون، مورد توجه قرار نمی‌گرفت و معمولا بودجه ۱.۵ ماه بعد از این بازه زمانی ارایه می‌شد.
یکی دیگر از موضوعات مهم به اصلاح ساختاری بودجه در بحث یکپارچگی آن مربوط می‌شود که از سال ۱۳۹۷ به مطالبه تبدیل شده بود. به طور مثال تا پیش از این منابع هدفمندی در بودجه لحاظ نمی‌شد اما به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه، امسال این اتفاق رخ داد.
ویژگی دیگر لایحه بودجه ۱۴۰۴ انطباق حداکثری آن با قانون برنامه است. به دلیل این ضعف عملکردی در گذشته نظام بودجه‌ریزی در ارایه گزارش‌های شفاف و جامع با چالش مواجه بود.
موضوع دارای اهمیت در بودجه سال بعد، افزایش بودجه عمرانی است که از ۱۱ درصد سال گذشته به ۴۰ درصد افزایش پیدا کرد. البته بخش اعظم منابع عمرانی قرار است از طریق تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و مولدسازی تامین شود. با این حال رشد ۴۰ درصدی بودجه عمرانی شاید بتواند مقداری از ۵۰ هزار پروژه نیمه‌تمام را به رونق برساند. قرار است از ۶۴۰۰ همت منابع بودجه عمومی سال آینده ۱۲۰۰ همت صرف پروژه‌های عمرانی یا تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شود.
نکته قابل توجه دیگر معافیت مالیاتی ۱۰۰ درصدی حقوق‌بگیران با دریافتی ۲۴ میلیون تومان است که می‌تواند به بحث عدالت اجتماعی کمک کند. هم‌چنین مستمری افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار است به بودجه اصلی منتقل شود تا از بی‌انضباطی که بعضا در گذشته با آن مواجه بودند مصون بمانند.
دریافت مالیات از واحدهای لوکس با قیمت بیش از ۵۰ میلیارد تومان، تعیین ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده همانند سال گذشته، اضافه شدن سازمان برنامه به اعضای شورای عالی بورس، ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی از طریق منابع مالیاتی، اختصاص دو میلیارد دلار به واردات خودروهای نو در راستای کاهش آلودگی هوا، معافیت مشترکان برق روستایی و عشایری از پرداخت عوارض، اختصاص ۴۰۵ همت به مستمری مددجویان تحت پوشش کمیته و بهزیستی و تعیین سقف ۶۵۰ میلیون تومان برای پاداش پایان خدمت از جمله موارد مندرج در بودجه سال آینده است.
اما بودجه سال آینده چندان هم بدون چالش نخواهد بود. عبدالناصر همتی ـ وزیر اقتصاد چند روز قبل اعلام کرد که در بودجه ۱۴۰۴ با ۸۵۰ همت کسری مواجهیم؛ موضوعی که رییس سازمان برنامه نیز به آن اذعان کرد و گفت: بله با ۸۵۰ همت کسری مواجهیم که بخشی از آن ۷۵۶ همت در هدفمندی یارانه است ولی وزارت نفت اعلام کرده ۳۵۰ همت می‌تواند تامین کند. در بحث گندم نیز دچار کسری هستیم. در بازنشستگی نیز رقم کافی دیده نشد. درخصوص راه حل در مواردی که امکان صرفه جویی وجود دارد انجام می‌شود اما الان خیلی شفاف کسری را اعلام کردیم تا تمهیدات لازم اندیشیده شود.
مسعود پزشکیان ـ رییس‌جمهور - امروز در جریان تقدیم لایحه بودجه به مجلس گفت: این بودجه با توجه به دغدغه شما و بر اساس تعهداتی که با شما و مردم داشتم تدوین شده است. من تعهد کردم در مسیر وفاق حرکت کنم. هر گونه اصلاح اقتصادی صرفا با وفاق محقق می‌شود. سعی کردیم تمام گروه‌ها و اقشار را در لایحه ببینیم و اعداد را واقعی بنویسیم. تمام مواردی که در توان بوده و تعهد کردیم را در نظر گرفتیم.
یکی از موضوعات مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها بحث قیمت بنزین در بودجه سال آینده است. در این خصوص سیدحمید پورمحمدی ـ رییس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری صراحتا گفت که قیمتن بنزین در سال آینده افزایش نمی‌یابد.
او بیان کرد: رییس جمهور گفتند اگر ما نفتی که استخراج می‌کنیم را صفر در نظر بگیریم هزینه انتقال و توزیع بنزین لیتری ۸۰۰۰ تومان است. یعنی دولت این رقم را هزینه می‌کند تا بنزین را به دست مصرف کننده برساند اما لیتری ۳۰۰۰ تومان دریافت می‌کند. بنابراین ناچار شدیم بخشی از بنزین را وارد کنیم که دولت ۸۰ سنت پول بابت آن پرداخت می‌کند. متاسفانه در سالهای اخیر رشد مصرف بنزین به صورت بی‌رویه ۴۰ درصد افزایش یافت. اگر این مساله ادامه پیدا کند باید از حقوق و دیگر منابع کم کنیم و به بنزین اختصاص دهیم. دولت باید ساز و کاری برای این موضوع بیاندیشد که به معنی افزایش قیمت بنزین نیست. اما باید از طریق صرفه‌جویی، میزان مصرف را مهار کنیم.
به گفته پورمحمدی، در لایحه بودجه چیزی به عنوان افزایش یا کاهش قیمت‌ها لحاظ نمی‌شود. در بودجه آینده دو میلیارد دلار پیش‌بینی شده تا به واردات خودروهای نو اختصاص یابد که از این طریق نیز بتوان مقداری در مصرف بنزین صرفه جویی کرد.