دو دستورکار در قاهره

مسعود پزشکیان به‌عنوان دومین رئیس‌جمهور ایران پس از انقلاب روز گذشته عازم قاهره پایتخت مصر شد تا در یازدهمین اجلاس گروه D۸ شرکت و سخنرانی کند. پزشکیان در این سفر دو دستور کار دارد؛ پیشبرد روابط دوجانبه با مصر و بررسی تحولات سوریه پسااسد.

12 سال بعد از سفر محمود احمدی‌‌نژاد، رئیس دولت‌‌های نهم و دهم به مصر در بهمن ماه سال 1391 با هدف حضور در نشست سازمان همکاری اسلامی، روز گذشته مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم در آخرین روزهای آذر ماه راهی قاهره شد تا دومین رئیس‌‌جمهور ایران پس از انقلاب 1979 باشد که به سرزمین اهرام سفر می‌‌کند. سفر پزشکیان و احمدی‌‌نژاد یک تفاوت عمده دارد مبنی بر اینکه سفر رئیس‌‌جمهور پیشین ایران در شرایطی انجام گرفت که با وجود در قدرت بودن اسلام‌گرایان اخوانی در مصر، تهران و قاهره در تلاش بودند از این فرصت برای بهبود روابط استفاده کنند، اما به دستاوردی نرسیدند، اما امروز رئیس دولت چهاردهم در حالی به مصر می‌‌رود که رئیس‌جمهور جمهوری عربی مصر یک ژنرال سکولار و ضد اخوانی است و دو کشور بیش از گذشته در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند.
تهران و قاهره در طول2سال گذشته دیدارهای دیپلماتیک سطح بالایی را تجربه کرده و همچنین یک سال است که تصمیم به ازسرگیری روابط دیپلماتیک بعد از بیش از چهار دهه مناسبات تیره و تار گرفته‌‌اند. این عزم با حضور وزیر خارجه مصر در تهران برای ادای احترام و حضور در مراسم تشییع رئیس‌جمهور ایران صورت گرفت و در ادامه به دیدار عبدالفتاح السیسی با رئیس‌جمهور پزشکیان در کازان روسیه و سفر عباس عراقچی وزیر امور خارجه به مصر، امتداد یافت.
این سفر از یکسو با توجه به اینکه تهران و قاهره در میانه مسیر ازسرگرفتن روابط دیپلماتیک قرار دارند و از سوی دیگر با توجه به شرایط منطقه، به‌ویژه سقوط بشار اسد و جنگ غزه می‌تواند از دو منظر روابط دوجانبه و مسائل منطقه بسیار حائز اهمیت باشد.
در این چارچوب رئیس‌‌جمهور ایران بعد از ظهر روز چهارشنبه به منظور شرکت و سخنرانی در یازدهمین اجلاس سران گروه دی8 و نیز نشست غزه، با بدرقه معاون اول رئیس‌جمهور و معاون امور بین‌الملل دفتر رهبر معظم انقلاب عازم قاهره پایتخت مصر شد. گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه موسوم به دی 8 در سال 1997 میلادی با حضور کشورهای ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه تشکیل شد و دبیرخانه این اجلاس در استانبول ترکیه مستقر است.

فرصتی برای دیپلماسی فعال
رئیس‌جمهور پیش از این سفر در جمع خبرنگاران گفت: «سفر به مصر به خاطر شرکت در اجلاسی است که گروه دی ۸ به ریاست مصر دارد. ما عضو فعال این گروه هستیم. اجلاس‌هایی در این سطح و با این روند برای یک دیپلماسی فعال که بتواند کشورهای اسلامی را از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اجتماعی به هم نزدیک‌تر کند برای انتقال تجربه‌‌ها، می‌تواند خیلی موثر باشد.»
پزشکیان با اشاره به اینکه طبیعتا مصر کشوری با قدمت بسیار بالا و تمدن بزرگ و از نظر اثرگذاری در جهان اسلام یک کشور موثر است، افزود: «در حاشیه اجلاس بریکس در کازان روسیه، دیداری با رئیس‌جمهور مصر داشتیم و گفت‌وگوی خوبی صورت گرفت. ما هر چقدر بتوانیم روابط خود را با کشورهای اسلامی صمیمی‌‌تر، عمیق‌‌تر و عملیاتی‌‌تر کنیم، قطعا توطئه‌‌هایی که علیه کشور ما و علیه کشورهای اسلامی شکل می‌گیرد بیشتر خنثی خواهد شد.»
رئیس‌‌جمهور ایران همچنین این نشست را یک فرصت برای کشورهای اسلامی توصیف کرد و ادامه داد: «ما، کشورهای اسلامی تا جای ممکن باید بتوانیم اختلافات خود را با گفت‌‌وگو حل کنیم. این فرصتی است تا بتوانیم نگاه‌های خود را به یکدیگر نزدیک‌‌تر کنیم که می‌تواند تاثیرگذاری زیادی در دیپلماسی ما در منطقه داشته باشد.»
پزشکیان در رابطه با برگزاری نشست جانبی با موضوع بررسی تحولات منطقه در کنار نشست اصلی سران D8، گفت: «در حاشیه نشست اصلی، جلسه‌ای نیز در رابطه با مسائل مربوط به غزه، فلسطین، لبنان و سوریه و اتفاقات منطقه برگزار خواهد شد که طی آن با حضور سران دیگر کشورهای عضو تلاش خواهیم کرد در مقابل ظلم و جنایتی که رژیم صهیونیستی با پشتیبانی و کمک آمریکا انجام می‌دهد و حتی راه ارسال کمک‌های بشردوستانه را مسدود کرده‌اند، از حقوق این مردم به شکلی مناسب و با یک دیپلماسی فعال و هماهنگ دفاع کنیم.»
در سفر رئیس‌جمهور به قاهره دو وزیر وی را همراهی می‌کنند، عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد و سید‌عباس عراقچی وزیر خارجه که نشان‌دهنده ترکیب دیپلماسی اقتصادی دولت برای بهره‌مندی از فرصت نشست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. عراقچی که یک روز زودتر یعنی سه‌‌شنبه شب عازم قاهره شد، روز گذشته با محمد اسحاق‌‌دار، معاون نخست‌‌وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان و زامبری عبدالقدیر، وزیر آموزش عالی مالزی که ریاست هیات این کشور را در اجلاس دی‌‌۸ در قاهره بر عهده دارد، دیدار و گفت‌‌وگو کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در دیدار عبدالقدیر با اشاره به برگزاری اجلاس سران دی۸ در برهه حساسی از تحولات منطقه، همفکری و هم‌‌افزایی بین کشورهای بزرگ اسلامی برای مقابله با تجاوزات و جنایات رژیم صهیونیستی علیه غزه، لبنان و سوریه را ضروری دانست. همچنین عراقچی ابراز امیدواری کرد با برگزاری دور جدید کمیسیون مشترک اقتصادی و پیگیری اجرای توافق‌نامه‌‌ها و یادداشت تفاهم‌‌های فی‌‌مابین، شاهد گسترش بیش از پیش روابط باشیم.

دستورکارهای سفر به مصر
پیش‌تر اسماعیل بقائی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره این سفر گفته بود: «نشست شورای وزیران امور خارجه هشت کشور در حال توسعه اسلامی (شامل ایران، ترکیه، مصر، پاکستان، اندونزی، نیجریه، مالزی و بنگلادش) چهارشنبه 28 آذر ماه و یک روز قبل از نشست سران این سازمان تشکیل جلسه خواهد داد تا اسناد پایانی نشست سران را نهایی کند.» وی تصریح کرد: «یازدهمین نشست سران این سازمان نیز روز پنج‌شنبه 29 آذر ماه 1403 با حضور روسای جمهور هشت کشور از جمله مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور اسلامی ایران برگزار خواهد شد.» موضوع «سرمایه‌گذاری ‌‌روی جوانان و حمایت از بنگاه‌‌های اقتصادی کوچک و متوسط: شکل‌‌دهی اقتصاد آینده» به‌‌عنوان موضوع محوری این نشست تعیین شده است.
اما بحران خطرناک کنونی در خاورمیانه به‌ویژه در سوریه شاید یکی از دلایلی است که می‌تواند دیدگاه‌های منطقه‌ای ایران و جمهوری عربی مصر را به هم نزدیک کرده و دو کشور را کنار هم نگه دارد. حضور رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این نشست می‌تواند فرصت مناسبی برای تهران و آنکارا درباره سوریه پسااسد فراهم کند.
پیش‌تر سایت قطری میدل ایست‌آی در این باره نوشت: همزمان با سفر اردوغان به مصر قرار است مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌‌‌جمهور ایران هم در نشست قاهره شرکت کند و ژنرال السیسی امیدوار است میانجی‌‌گر مذاکرات بین اردوغان و همتای ایرانی‌‌‌‌‌اش باشد.