ایران و فرصت قاهره برای سوریه

سخنگوی وزارت امور خارجه صبح سه‌شنبه ۲۷ آذر از سفر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران به قاهره خبر داد. از دو منبع عربی خبر داده شد که پزشکیان برای شرکت در نشست دی ۸ به قاهره سفر خواهد کرد و در حاشیه این اجلاس با مقامات شرکت‌کننده از جمله رجب طیب اردوغان دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد. دیداری که بیشتر معطوف به بحران سوریه و اختلاف‌نظرها درباره آینده این کشور عربی پس از سقوط بشار اسد خواهد شد.

بر این اساس سید‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه عصر دیروز سه‌‌شنبه برای شرکت در نشست وزیران امور خارجه سازمان همکاری اقتصادی هشت کشور در حال توسعه موسوم به دی۸ در راس هیاتی عازم قاهره پایتخت مصر شد.
بر اساس اعلام اسماعیل بقائی نشست شورای وزیران امور خارجه هشت کشور در حال توسعه اسلامی (شامل ایران، ترکیه، مصر، پاکستان، اندونزی، نیجریه، مالزی و بنگلادش) امروز چهارشنبه ۲۸ آذر ماه یک روز قبل از نشست سران این سازمان تشکیل جلسه خواهد داد تا اسناد پایانی نشست سران را نهایی کنند. سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: یازدهمین نشست سران این سازمان نیز روز پنج‌شنبه ۲۹ آذر ماه ۱۴۰۳ با حضور روسای جمهور هشت کشور از جمله مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور اسلامی ایران برگزار خواهد شد. موضوع «سرمایه‌گذاری بر روی جوانان و حمایت از بنگاه‌‌های اقتصادی کوچک و متوسط: شکل‌‌دهی اقتصاد آینده» به عنوان موضوع محوری این نشست تعیین شده است.
بقائی همچنین با اشاره به ضرورت استفاده از هر فرصت گردهمایی چندجانبه برای طرح موضوعات منطقه‌‌ای، اعلام کرد که نشست ویژه‌‌ای نیز در سطح سران هشت کشور برای بررسی وضعیت فلسطین و لبنان برنامه‌‌ریزی شده است که قرار است بعد ازظهر روز پنج‌شنبه برگزار شود.
همزمان با سفر پزشکیان و احتمالا اردوغان به مصر، ژنرال عبدالفتاح السیسی امیدوار است میانجی‌گر مذاکرات بین اردوغان و همتای ایرانی‌‌‌‌‌اش باشد. تهران با توجه به از دست دادن متحد خود در سوریه می‌تواند نشست قاهره را به دیپلماسی فعال در قبال سوریه تبدیل کند و از فرصت این اجلاس برای بیان دغدغه‌های خود در قبال آینده شام استفاده کند. پیش‌تر در یادداشتی با عنوان «ایران و مثلث عربی» با اشاره به دغدغه‌های بازیگران عربی به‌ویژه مصر، امارات و عربستان از قدرت‌گیری اسلام‌گرایان اخوانی، به ضرورت همراه شدن با این رویکرد منطقه‌ای پرداخت. در این یادداشت تاکید شد که ظرفیت بازیگرانی چون ریاض، ابوظبی و قاهره می‌تواند برای شکل‌دهی به یک ائتلاف منطقه‌ای در سیاست خارجی ایران مورد نظر قرار گیرد.
ضرورتی که به نظر می‌رسد با توجه به دغدغه‌های این بازیگران می‌تواند نتایج مفیدی را رقم بزند. در همین ارتباط یک مقام مصری گفت که قاهره به دنبال تضمین سفر اردوغان بوده‌‌ است. این دیدار نشان می‌دهد که چگونه نفوذ منطقه‌‌‌‌‌ای اردوغان با خروج دولت اسد و ایجاد یک دولت انتقالی در دمشق توسط شورشیان سوری گسترش یافته است. روابط قاهره و آنکارا که از زمان کودتای السیسی علیه محمد مرسی تیره شده بود، از سال ۲۰۲۱ پس از یک دوره تلاش‌‌‌‌‌های دیپلماتیک پشت پرده بهبود یافته است. سقوط دولت اسد که پیش از این با رهبران عرب با وجود میزبانی از مستشاران ایرانی آشتی کرده بود، کشورهای عربی از جمله مصر، اردن، عربستان سعودی و امارات را در مورد قدرت گرفتن شاخه سابق القاعده در سوریه و همچنین گروه اخوان‌المسلمین نگران کرده است.