نرخ بازار ارز تجاری، نرخ غالب می‌شود

رئیس کل بانک مرکزی گفت: نرخ کشف قیمت در بازار ارز تجاری، نرخ غالب معاملات ارزی کشور خواهد شد و علامت‌دهی بازار غیر رسمی و قاچاق از میان می‌رود.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در گفتگوی ویژه خبری سه‌شنبه شب سیمای جمهوری اسلامی ایران با تشریح آخرین تصمیم گیری‌ها و سیاست گذاری‌های بانک مرکزی، به راه اندازی سامانه ارز تجاری اشاره کرد و گفت: ما در بانک مرکزی، درباره تامین ارز کشور از دو سال قبل، سیاست‌های جدیدی را اتخاذ کردیم. برای مثال، مرکز مبادله ایران را تاسیس و تلاش کردیم بخش بزرگی از نیاز ارزی کشور را در سامانه نیما تامین کنیم. با این اقتصاد کشور نیازمند ایجاد یک بازار ارزی واقعی بود. و امروز برای اولین با در کشور، یک بازار واقعی ارزی بر مبنای عرضه و تقاضای واقعی ایجاد شده است.

** در یک سال و نیم گذشته تلاش کردیم یک بازار واقعی ارز در کشور را به وجود آوریم،
وی افزود: در یک سال و نیم گذشته تلاش کردیم یک بازار واقعی ارز در کشور را به وجود آوریم، یک روزی، ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی وجود داشت که همچنان برقرار است، یک ارز نیمایی است که پتروشیمی‌ها پالایشی‌ها و فولادی‌ها ارز خود را در آن عرضه می‌کردند و دیگر صنایع و بخش های بازرگانی ارز آنها توافقی بود. در مورد آخر صادرکننده و وارد کننده بر روی یک نرخ با یکدیگر به توافق می‌رسیدند و معمولا نرخ آن اعلام نمی‌شد. یا حتی در مواردی برای مثال اگر کارخانه‌ای مانند فولاد مبارکه، قصد داشت وارداتی انجام دهد، از محل صادرات خود، واردات و ارز مورد نیاز خود را تامین میکرد و دیگر نیاز به عرضه ارز و متعاقب آن تقاضا برای ارز نداشت.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: از آنجایی که یک رویه توافقی تامین ارز وجود داشت و نرخ آن اعلام نمی‌شد. بنابراین از سال گذشته، تصمیم به طراحی یک سامانه ارز توافقی گرفته شد که بتواند سیستم حراج، جورسازی و مچینگ را انجام دهد که این کار دشواری بود؛ چراکه هزینه مبادله ارزهایی مانند یوان و یورو با دلار با یکدیگر تفاوت دارد. به همین دلیل باید شرایطی فراهم می‌شد تا همه این ارزها در آن بازار مبادله شود.
فرزین اظهار کرد: در نهایت این بازار ایجاد شد و حدود سه الی چهار ماه پیش آماده به کار شد و به شرکت های تجاری گفتیم که به صورت داوطلبانه در این بازار مبادلات خود را انجام دهند و نرخ ان نیز شکل گرفته بود که در محدود ۵۸ الی ۶۱ هزار تومان نرخ مبادلات توافقی در این مدت بود.
وی گفت: از آنجایی که قرار بود سامانه ارز نیما به بازار ارز توافقی منتقل شود و نرخ آن را به نرخ ارز توافقی نزدیک کنیم، در روز پنج شنبه هفته گذشته طی اطلاعیه‌ای اعلام کردیم که از روز شنبه ۲۴ آذرماه ارز سامانه نیما مانند ارز توافقی آزاد اعلام می‌کنیم تا براساس حراج شکل بگیرد و از آنجایی که ممکن بود تعارض منافع شکل بگیرد و بر روی ارزش سهام نیز اثرگذار باشد از قبل آن را اعلام کردیم.

** سقف و کف قیمتی وجود ندارد و براساس سیستم حراج، مچینگ و جورسازی شکل می‌گیرد
فرزین افزود: از روز شنبه با انجام اولین معاملات نرخ کشف شده ارز دلار در این معاملات ارز توافقی نیما ۵۹ هزار و ۶۰۰ تومان بود و تا امروز حدود ۶۱ هزار تومان در این بازار کشف قیمت شده است که کاملا آزاد و توافقی بود. در این بازار هیچ سقف و کف قیمتی وجود ندارد و براساس سیستم حراج، مچینگ و جورسازی شکل می‌گیرد.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: هیچ اتفاق جدید در بازار ارز رخ نداده و تنها ارز توافقی که به صورت غیر رسمی وجود داشت را به یک بازار واقعی و توافقی تبدیل کردیم. با این حال نرخ ارز نیما را مقداری افزایش دادیم که به نرخ بازار ارز توافقی نزدیک شود. بنابراین در حال حاضر یک بازار ارز توافقی واقعی وجود دارد که نرخ واقعی تر است و ما در تغییر نرخ ارز هیچ دخالتی نداشتیم بلکه عرضه کننده و متقاضیان به صورت توافقی ارزهای خود را معامله می‌کنند.
فرزین با اشاره به موج رسانه‌ای خارجی و شایعات ایجاد شده و اثر ان بر بازار ارز گفت: از روز پنج شنبه که بانک مرکزی اطلاعیه بازار ارز توافقی را منتشر کرد، موج شدیدی از اخبار کاملا برنامه ریزی شده خارجی و عملیات روانی خارجی آغاز شد. برای مثال در ساعت ۱۱ شب همان روز، سی ان ان گزارش داد که پهپادهای مشکوک ایرانی در آسمان نیوجرسی مشاهده شد، فردای ان روز بحث مکانیسم ماشه مطرح شد، تهدید نظامی اسرائیل رسانه‌ای شد، تهدید ترامپ از سوی وال استریت ژورنال مطرح شد، شایعه شد که چین نفت ایران را به میزان ۳۰۰ هزار بشکه کمتر خریداری کرده است و همچنین شایعه شد که چین نفت ایران را در آینده کمتر خریداری خواهد کرد که همه مطالب دروغ بود.
وی ادامه داد: به عبارتی از روزی که اعلام کردیم قرار است بازار ارز تجاری کار خود را آغاز کند، هر چند ساعت یک بار یک شایعه جدید مطرح می‌شد که متاسفانه باعث شد انتظارات تورمی منفی بالا رفته و از روز شنبه نرخ ارز در بازار غیر رسمی افزایش داشته باشد که کاملا برنامه ریزی شده بود.
رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: تمامی مطالب مطرح شده همگی عملیات روانی بود، نه تولید نفت کشور کاهش پیدا کرده و نه ذخایر ارزی کشور کاهش یافته است. ما جز پنج کشور اول خرید طلا در جهان هستیم. همچنین یکی از بالاترین ذخایر طلا نسبت به میزان ذخایز ارزی خود داریم و حدود ۲۰ درصد ذخایر ارزی کشور به طلا تبدیل شده و در خزانه بانک مرکزی قرار دارد و براساس مجموع ذخایز ارزی، یکی از بالاترین ذخایر طلا را در اختیار داریم و از آینده نیز هیچ نگرانی نداریم. هم تولید نفت و هم سرمایه گذاری در حال افزایش است.
فرزین افزود: سال گذشته نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما عرضه شد و در سال جاری تا امروز بالای ۵۰ میلیارد دلار ارز تامین شده و پیش بینی ما این است که تا پایان سال جاری نیز از ۷۰ میلیارد دلار تامین ارزی عبور کند و علاوه بر اینکه توانسته‌ایم با ذخایر ارزی خود طلا بیشتری تامین کنیم، توانستیم ارز تجاری را نیز به میزان شش درصد بیشتر تامین کنیم و کسانی که از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شوند تلاش می‌کنند با ایجاد شایعات بازار ارز را ملتهب کنند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر در تراستی های ما هم درهم به میزان کافی وجود دارد، هم دلار و هم یورو وجود دارد. در روزهای اخیر به علت تعطیلی‌ها، عرضه ارز آنگونه که باید صورت نگرفت و با این حال در روز گذشته حدود ۲۲۰ میلیون دلار ارز عرضه شد.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: مزیت‌های بازار ارز تجاری به شکلی است که مبتنی بر حراج است، سیستم مچینگ و جورسازی دارد، از کوتاژ فروشی جلوگیری می‌کند، از خالی فروشی جلوگیری میکند و دیگر شاهد پدیده‌ای مانند چای دبش نخواهیم بود چراکه بانک‌ها به عنوان کارگزار عمل می‌کنند و دیگر کسی نمی‌تواند خالی فروشی کند. تسویه ریالی و ارزی از طریق دو بانک عامل به صورت ریالی و ارزی صورت می‌گیرد و از آنجایی که سیستم جورسازی دارد هزینه جست و جو را کاهش می‌دهد و دیگر صادرکننده و واردکننده نیازی ندارند که به دنبال یکدیگر بگردند و در نهایت قیمت گذاری آن دستوری نیست و براساس عرضه و تقاضایی که میان طرفین وجود دارد شکل میگیرد و بی شک در آینده نرخ کشف قیمت در این بازار، نرخ غالب معاملات ارزی کشور خواهد شد و علامت دهی بازار غیر رسمی و قاچاق از میان می‌رود.

** دغدغه رئیس جمهور معیشت مردم است
وی در ادامه با تشریح موضوع ارز ترجیحی و شایعات پیرامون آن گفت: متاسفانه اخیرا برخی شایعات در رابطه با حذف یا تغییر حجم ارز ترجیحی برای سال آینده مطرح شده است. حدود یک ماه و نیم پیش بحثی مبنی براینکه میزان ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، کاهش پیدا کند.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: مقرر شده بود که برای امسال ۱۵ میلیارد دلار از ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی را برای مواد غذایی و خوراکی و دارو تخصیص دهیم. طبق برنامه ریزی‌ها مقرر شد حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار برای محصولات کشاورزی و مواد غذایی (کالاهای اساسی) باشد و حدود ۳.۵ میلیارد دلار آن به دارو تخصیص یابد.
فرزین افزود: با این حال در جلسات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مطرح شد که در جهت کاهش کسری بودجه دولت ۱۵ میلیارد دلار به ۱۲ میلیارد دلار کاهش یافته و سه میلیارد دلار دیگر را با عرضه در سامانه نیما در جهت تامین بخشی از کسری بودجه دولت، عرضه شود. اما زمانی که برنامه در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با حضور رئیس جمهوری ارائه شد، دکتر پزشکیان گفتند که معیشت مردم مهمترین موضوع برای من است. بنابراین رئیس جمهوری با کاهش میزان ارز کالاهای اساسی و دارو مخالفت کردند و همچنان بر روی ۱۵ میلیارد دلار تاکید شد و رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت دستور دادند که همچنان باید ۱۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی تامین شود. بنابراین در سال جاری هیچ تغییری در میزان و نرخ ارز ترجیحی ایجاد نخواهد شد.
وی ادامه داد: مجددا موضوع جدید که در حال مطرح شدن است در رابطه با سال آینده است. دولت اگر ببیند که تغییر در نرخ کالاهای اساسی برای معیشت مردم هزینه دارد، بی شک از طریق روش‌های دیگر کسری بودجه خود را تامین می‌کند. متاسفانه دائما به این موضوع در حال پرداخته شدن است که باعث می‌شود تجار کشور فروش خود را به تعویق انداخته که این موضوع خود باعث به هم خوردن بازار می‌شود. بنابراین باید اطلاع رسانی در حوزه اقتصادی به نحوی باشد که بازارهای اقتصادی کشور ملتهب نشود.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: متاسفانه از طریق عملیات‌های روانی شاهد آسیب به اقتصاد کشور هستیم و بدون اینکه اتفاقی رخ دهد شایعاتی ایجاد می‌شود که باعث ملتهب شدن بازار می‌شود.

** اصلاح نظام بانکی در دستور کار
فرزین در رابطه با موضوع برنامه‌های بانک مرکزی برای اصلاح نظام بانکی گفت: یکی از مشکلات نظام بانکی عدم کفایت سرمایه است. در سال گذشته کفایت سرمایه بانک‌ها منفی دو درصد بود، به عبارتی بانک به میزان تسهیلاتی که ارائه داده، نتوانسته سرمایه لازم را جذب کند. امسال ۲۲۰ همت افزایش سرمایه در شبکه بانکی رخ داده است و امیدواریم بتوانیم افزایش سرمایه بانک‌ها را به ۴۰۰ همت برسانیم.
وی با اشاره به میزان سرمایه موجود در نظام بانکی گفت: در حال حاضر کل سرمایه بانکی کشور حدود ۵۵۰ همت است و اگر بتوانیم تا ۴۰۰ همت افزایش سرمایه را محقق کنیم تفریبا سرمایه نظام بانکی به دوبرابر افزایش یافته است و با تحقق آن پیش بینی ما این است که کفایت یرمایه بانک‌ها به مثبت دو الی سه درصد برسد و هدف‌گذاری ما این است که براس سال آینده به سمت کفایت سرمایه هشت درصدی حرکت کنیم.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: افزایش کفایت سرمایه نظام بانکی باعث می‌شود که قدرت تسهیلات دهی به میزان قابل توجهی بیشتر شود و همچنین وام دهی بانک‌ها منجر به افزایش تورم نمی‌شود و متعاقب آن کسب و کار بانک‌ها توسعه پیدا می‌کند. بنابراین، مقرر شده که هر بانکی که کفایت سرمایه ندارد باید به سمت کفایت سرمایه هشت درصدی حرکت کند. همچنین، در سال جاری تا امروز نزدیک به ۴۳ درصد افزایش سرمایه در نظام بانکی محقق شده و امیدوار هستیم تا پایان سال بین ۷۰ تا ۸۰ درصد افزایش سرمایه محقق شود.

** پرونده بانک آینده به کجا رسید؟
فرزین در رابطه با موضوع بانک آینده گفت: برنامه بانک مرکزی برای بانک آینده نهایی شده و هفته آینده یک جلسه ویژه در رابطه با بانک آینده در شورای عالی بانک‌ها برگزار می‌شود و برنامه اصلاحی مربوط به بانک آینده یک برنامه اساسی است که اجرای آن باعث یک تغییر اساسی در نظام بانکی خواهد شد؛ چراکه در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی اثر ناترازی بانک آینده بر روی کل نظام بانکی کشور است.

** توسعه صندوق‌های قرض الحسنه و تامین مالی خرد
وی با اشاره به صندوق‌های قرض الحسنه اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترن ابزارهای تامین مالی خرد در کشور صندوق‌های قرض الحسنه هستند که با کمترین هزینه و بدون بروکراسی جامعه را تامین مالی می‌کند. در قانون برنامه هفتم توسعه بانک مرکزی، مکلف شده تا یک آیین نامه جدید در جهت ساماندهی صندوق‌های قرض الحسنه، ابلاغ کند. تا امروز سه هزار و ۵۰۶ صندوق شناسایی شده که ۹۶ درصد آنها صندوق‌های کوچک هستند و سرمایه آنها زیر ۲۰۰ میلیون تومان است.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: درآیین نامه جدید بانک مرکزی برای صندوق‌های کوچک و خرد دیگر نیازی به مجوز بانک مرکزی نیست. این صندوق‌ها طی بازه هر شش ماه تا یکسال باید گزارشی از فعالیت خود ارائه دهند. چهار درصد باقی مانده شامل صندوق‌های متوسط و بزرگ می‌شود و سرمایه شامل صندوق‌های متوسط بالای ۲.۵ میلیارد تومان و سرمایه شامل صندوق‌های بزرگ بالای ۱۰۰ میلیارد تومان است و بانک مرکزی، این صندوق‌ها را تحت پوشش و نظارت خود درآورده است و در اولین فرصت آیین نامه جدید به صورت دستورالعمل به تصویب هیأت هالی بانک‌ها میرسد و در چارچوب آن بانک مرکزی به صندوق‌های قرض الحسنه ورود خواهد کرد و پیش بینی ما این است که بانک مرکزی از طریق تزریق منابع به صندوق‌ها بتواند به صورت شبکه‌ای و مویرگی تامین مالی خانوارها را حمایت کند.

** نیازمند ۱۹۱ همت منابع برای پایان صف وام ازدواج و فرزندآوری هستیم
فرزین در ادامه گفت: امروز ۲۳ درصد از کل تسهیلات بانکی به سبد خانوار پرداخت می‌شود که در گذشته ۱۳ درصد بوده است، بنابراین سهم خانوارها از تسهیلات رو به افزایش است و یکی از دلایل این موضوع افزایش پرداخت وام فرزندآوری و ازدواج است. از ابتدای سال جاری تا ۲۶ آذرماه، ۱۶۴ همت وام ازدواج به ۴۹۰ هزار نفر پرداخت شده است که درصد تحقق آن بر اساس برنامه زمانی ۱۵۲ درصد است، یعنی بانک مرکزی ۵۲ درصد از برنامه تکلیفی خود این تسهیلات را بیشتر پرداخت کرده که ناشی از تخصیص ۵۰ همتی مازاد ذخایر بانک‌ها برای پرداخت این تسهیلات است.
وی افزود: مبلغ وام ازدواج برای سال آینده افزایشی نداشته اما وام فرزندآوری کمی افزایش دارد. مطابق تکالیف قانونی بانک مرکزی تا پایان سال باید ۲۰۰ همت وام ازدواج و فرزندآوری پرداخت کند که و ۱۶۴ همت برای وام ازدواج پرداخت شده است. همچنین، ۳۵ همت وام فرزندآوری به ۴۳۵ هزار نفر پرداخت شده که حاکی از رشد دو درصدی پرداخت تسهیلات فرزند اوری است. با این حال، در حال حاضر ۴۸۰ هزار نفر در صف وام ازدواج قرار دارند و همین میزان نیز متقاضی در صف وام فرزندآوری قرار دارد و برای اینکه به صف متقاضیان پاسخ داده شود نیازمند ۱۹۱ همت منایع دیگر هستیم.

** امکان اتصال شبکه شتاب به کشورهای همسایه
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اتصال شبکه شتاب ایران به میر روسیه گفت: از آنجایی که روسیه عضو بریکس است و براساس توافق دوطرفه شبکه شتاب ایران و میر روسیه به یکدیگر متصل شده است اما در رباطه با کشورهای مانند عراق و ترکیه این موضوع هنوز محقق نشده و با روسیه متفاوت است.
در رابطه با ترکیه در تلاش هستیم تا شبکه کارتی خود را به آنها متصل کنیم و بیشتر در تلاش هستیم تا از طریق کارت‌های مخصوص مسافران این کار را انجام دهیم البته تحقق آن بر عهده بخش خصوصی خواهد بود. اما در حال حاضر اتصال شبکه کارتی ایران به ترکیه و عراق محقق نشده است.

** بهبود شاخص‌های تورم
فرزین در رابطه با سیاست های پولی بانک مرکزی گفت: در موضوع نرخ رشد نقدینگی به هدفگذاری خود نزدیک شده‌ایم. اینکه جلوی رشد پول گرفته شود مطلوب نیست. قرار بود جلوی نرخ رشد پول گرفته شود اما با توجه به ریسک‌های سیاسی و شوک‌های سیاسی در ماه‌های اخیر، نرخ رشد نقدینگی به ۲۸.۶ درصد رسید. با این حال، بانک مرکزی با اجرای عملیات بازار باز، نرخ رشد نقدینگی را کاهش داد و امروز این رقم به ۲۸.۱ درصد رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین، نرخ رشد پایه پولی به طور کلی بالای ۴۰ درصد بود و امروز این نرخ به ۲۰.۴ کاهش یافته است، بنابراین می‌توان گفت که بانک مرکزی بر پول مسلط شده و نگرانی در این زمینه وجود ندارد. همچنین، برای این که صنعت دچار مشکل نشود، بسته ۲۵۰ همتی کمک به صنایع شامل که ۲۰۰ همت برای صنعت و ۵۰ همت برای کشاورزی ایجاد کرده‌ایم. علاوه بر این، برای صنعت نفت نیز بسته‌های ریالی و ارزی جدید نیز، تعریف شده است.
رئیس کل بانک مرکزی در پایان اظهار کرد: بانک مرکزی امیدوار است با همکاری تجار و فعالان اقتصادی برنامه‌های خود را در بازار محقق سازد. ما امروز نگران آینده نیستیم و بانک مرکزی با اقتدار کامل سیاست خود به ویژه سیاست‌های ارزی خود را در دستور کار دارد.