در هفته‌های اخیر موضوع اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه بار دیگر به یکی از محورهای اصلی روابط ایران و اروپا تبدیل شده است.

تروئیکای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان تهدید کرده‌اند که اگر ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ حاضر به توافق نشود، امکان فعال‌سازی این مکانیسم و بازگشت خودکار تحریم‌ها وجود دارد. این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که ایران بارها بر آمادگی خود برای ادامه گفت‌وگوها تأکید کرده و حتی در استانبول مذاکراتی مستقیم و صمیمانه با طرف‌های اروپایی برگزار کرده است.

در هفته‌های اخیر موضوع اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه بار دیگر به یکی از محورهای اصلی روابط ایران و اروپا تبدیل شده است. تروئیکای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان تهدید کرده‌اند که اگر ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ حاضر به توافق نشود، امکان فعال‌سازی این مکانیسم و بازگشت خودکار تحریم‌ها وجود دارد.

این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که ایران بارها بر آمادگی خود برای ادامه گفت‌وگوها تأکید کرده و حتی در استانبول مذاکراتی مستقیم و صمیمانه با طرف‌های اروپایی برگزار کرده است.

اسنپ‌بک ابزاری است که بر اساس برجام به کشورهای عضو اجازه می‌دهد در صورت نقض توافق، تحریم‌های شورای امنیت را بازگردانند؛ اما ایران معتقد است که اروپایی‌ها به دلیل عمل نکردن به تعهدات خود و همراهی با سیاست فشار حداکثری آمریکا، صلاحیت استفاده از این ابزار را ندارند.

مقامات ایرانی از جمله وزیر خارجه و معاونان وی بارها گفته‌اند که تروئیکای اروپایی با تاکید بر غنی‌سازی صفر، اصول برجام را نقض کرده و در نتیجه نمی‌توانند به‌طور یک‌جانبه از اسنپ‌بک سخن بگویند.

در این میان، تحولات جنگ اوکراین نیز بر روابط ایران و اروپا سایه انداخته است. دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا و گفت‌وگو درباره امکان صلح اوکراین باعث شد بار دیگر این پرسش مطرح شود که آیا پایان جنگ می‌تواند بر پرونده هسته‌ای ایران هم اثر بگذارد یا خیر. برخی کارشناسان معتقدند اگر توافقی بین روسیه، اوکراین و آمریکا حاصل شود، بخشی از فشارهای سیاسی علیه ایران نیز کاهش خواهد یافت، زیرا یکی از بهانه‌های اروپا درباره حمایت ایران از روسیه بی‌اثر خواهد شد.

با این حال گروهی دیگر بر این باورند که موضوع ایران و مکانیسم ماشه بیشتر جنبه حقوقی و سیاسی دارد و حتی در صورت صلح اوکراین نیز اروپا ممکن است مسیر فشار را ادامه دهد.

کارشناسان مسائل بین‌الملل همچون رضا نصری تأکید می‌کنند که جامعه جهانی باید در برابر تلاش اروپا برای بازگرداندن تحریم‌ها مقاومت کند.

وی پیشنهاد کرده است که کشورهایی مانند روسیه، چین، اعضای بریکس و سازمان همکاری اسلامی با صدور بیانیه‌های رسمی، هرگونه اقدام تروئیکای اروپایی را بی‌اعتبار و فاقد اثر حقوقی اعلام کنند. این موضع‌گیری می‌تواند دست ایران را در مذاکرات آینده تقویت کند.

در کنار این مسائل، برخی تحلیلگران معتقدند بهترین راهکار برای حل بحران فعلی، گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا است. هرچند اروپا تلاش دارد نقش میانجی را ایفا کند، اما تجربه نشان داده است که بدون توافق تهران و واشنگتن، سایر مذاکرات نتیجه ملموسی نخواهد داشت. حتی خود اروپایی‌ها در نشست استانبول اشاره کردند که ادامه مذاکرات منوط به همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین مذاکره مستقیم با آمریکا است.