بازخوانی وضعیت حمل و نقل عمومی پایتخت به بهانه روز حمل و نقل

۲۶ آذر ماه را روز حمل و نقل نامیدند تا این روز تلنگری برای یادآوری وضعیت موجود و یا کسری‌های حوزه حمل و نقل عمواست. حمل و نقل عمومی را ستون فقرات هر شهری می‌دانند و هر چقدر در یک شهر شبکه حمل و نقل عمومی گسترده‌تر و فعال‌تر باشد، طبیعتاً کمتر در آن شهر از آلودگی و ترافیک خبری هست؛ اما کلانشهر تهران که این روزها از تشدید آلودگی هوا رنج می‌برد،‌ حمل و نقلش قصه پر غصه دارد.
با اینکه مدیران شهری خیز بر نوسازی و بازسازی برداشتند؛ اما به نظر می‌رسد که راه طولانی در پیش دارند، حالا روز حمل و نقل فرصتی را فراهم کرده تا به بازخوانی شرایط فعلی حمل و نقل در تهران بپزداریم.
جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران در گفت وگو با خبرنگاران، به تشریح آخرین وضعیت حمل و نقل در شهر تهران پرداخته و بیان می‌کند: وقتی در مورد حمل و نقل شهر صحبت می‌کنیم، طبیعتاً حمل و نقل عمومی یعنی مترو و اتوبوسرانی مورد تأکید ماست، هر چند که می‌توان از تاکسی نیز به عنوان یک مد نیمه عمومی یاد کرد.
وی با بیان اینکه حمل و نقل دیگری نیز داریم که هرچند حمل و نقل عمومی محسوب نمی‌شود اما به همان اندازه واجد ارزش است و می‌توان به عنوان حمل و نقل پاک محسوب شود، به دوچرخه و اسکوتر اشاره کرده و می‌افزاید: حالا تهران حدود ۳۰۰ کیلومتر خطوط فعال مترو دارد که شامل خطوط داخلی و حومه ای می‌شود و با حضور حدود ۱۵۰۰ واگن مترو در حال کار است و به عنوان یکی از شاهرگ های حیاتی شبکه حمل و نقل عمومی تهران مطرح می‌شود و طبیعتاً برای اینکه بتوانیم به حداکثر بازدهی برسیم در شورای شهر تهران دو استراتژی تعریف کردیم.
تشکری هاشمی، تکمیل خطوط موجود متروی تهران را به عنوان استراتژی اول عنوان کرد و با تأکید بر اینکه بجز خط ۵ مترو که برنامه توسعه ای برای آن نداریم، مابقی خطوط درون شهری دارای برنامه‌های توسعه‌ای هستند، ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در خط دو مترو، توسعه شرقی مدنظر است که از محل ایستگاه جشنواره تا ترمینال جدید شرق باید توسعه یابد و در اولویت برنامه سال‌جاری قرار دارد و همچنین در خط سه مترو هم توسعه جنوبی و ساخت پایانه در محدوده چهاردانگه و شاخه شمالی مدنظر است. همچنین در خط چهار مترو توسعه شرقی و غربی خط مترو در دستور کار قرار گرفته است.

تکمیل خطوط اصلی اولویت اول ماست و بعد از آن ساخت خطوط جدید
تنها یک کیلومتر از خط ۱۰ مترو ساخته شده!
وی با بیان اینکه با ساخت خطوط توسعه‌ای به دنبال ایجاد دسترسی و نقاط اتصال مترو با نقاط پرجمعیت هستیم، می‌افزاید: تکمیل خطوط فعلی مترو و ساخت مسیرهای توسعه‌ای اولویت اصلی کار ما بود و بر همین اساس بودجه‌هایی را نیز برای آن در شورای شهر در نظر گرفتیم؛ اما هنوز کار ادامه دارد و اگر امسال و سال آینده شهرداری با تمام توان کار کند و بتواند این پروژه‌های اولویت دار را به سرانجام برساند، با این توصیف حداقل یک سال زمان برای کار وجود دارد و بعد از آن شهرداری تهران می‌تواند ساخت خطوط جدید را آغاز کند.
به گفته عضو شورای شهر تهران، هر چند که در دوره مدیریت شهری قبلی کلنگ ساخت خط ۱۰ مترو به زمین خورد و در این دوره مدیریت شهری با ورود تی بی ام و احداث شفت آن در صدد آغاز کار برآمدند؛ اما آنگونه که به ما اطلاع دادند، حدود یک کیلومتر از تونل خط ۱۰ احداث شده و عملیات کلنگ زنی خط ۸ و ۹ هم انجام شده که هنوز اقدام عملی در این زمینه‌ها نداشتیم و به نظر می‌رسد به هیچ عنوان نباید در تله ساخت خطوط جدید قرار بگیریم چراکه ساخت خطوط جدید، هم زمان بر است و هم بسیار پرهزینه و به طور حتم اولویت اول ما تکمیل خطوط فعلی است و بعد از آن هم باید تکمیل ناوگان در اولویت قرار گیرد.

۴ سال زمان انتظار رسیدن ۶۳۰ واگن مترو به ناوگان!
لزوم توجه مستمر به اورهال قطارهای موجود مترو
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه مستحضر هستید که دولت در سال ۹۶ قراردادی با محوریت وزارت کشور با سازنده چینی منعقد کرده بود که بر اساس آن ۶۳۰ واگن مترو برای تهران ساخته شود، ادامه می‌دهد: متأسفانه پیش پرداخت آن در همان سالها پرداخت نشده بود و عملا قرارداد معلق بود که نهایتاً اوایل سال‌جاری پیش پرداخت واریز شد و ۱۰ درصد از ۱۵ درصد پیش پرداخت ساخت واگن‌ها داده شد و همچنان بحث پرداخت ۵ درصد باقی مانده پیش پرداخت باقی مانده که باید با فوریت این موضوع رفع شود تا بتوانیم عملیات ساخت را از اواخر امسال آغاز کنیم؛ البته شهروندان می‌دانند که برای ساخت این ۶۳۰ واگن، ۴۸ ماه زمان لازم است و باید ۴ سال به زمان ساخت اضافه کنیم.

شورای شهر تهران جزییات تأمین ۱۱۸۰ واگن مترو برای تهران را نمی‌داند
وی ادامه می‌دهد: ساخت ۱۱۳ واگن قطار ملی مترو در نظر گرفته شده است که به نظر می‌رسد ساخت این واگن‌ها نیز به اندازه ساخت قطار چینی زمان نیاز دارد. بنابراین در مورد افزایش تعداد واگن‌ها، هم باید مسائل فنی حل شود و هم باید مدت زمان حداقل ۴ سال را در نظر بگیریم و به عبارتی دیگر حدود ۴ سال آینده می‌توانیم به واگن‌های جدید برسیم البته به تازگی شهردار تهران سخنی داشتند که برای ۱۱۸۰ واگن قرارداد دارند؛ اما ما اعضای شورای شهر تنها از قرارداد ۶۳۰ واگن چینی و ۱۱۳ واگن قطار ملی با خبر هستیم و از مابقی قراردادهای تأمین واگن بی‌خبریم و در مورد قراردادهای جدید موضوعی را به شورای شهر اطلاع ندادند و از آنها می‌خواهیم اگر قراردادی در این زمینه منعقد شده حتما شورای شهر را در جریان مفاد آن قرار دهند تا ما هم در جریان جزییات تأمین ۱۱۸۰ واگن برای مترو قرار بگیریم.

تعمیر واگن‌ها در اولویت بعدی مدیریت شهری
تشکری هاشمی با تأکید بر اینکه تعمیر واگن‌ها یکی دیگر از اولویت‌های مدیریت شهری در حوزه حمل و نقل است، ادامه می‌دهد: واگن‌های مترو در طول ۱۰ الی ۱۵ سال گذشته به شدت در حال تردد و کار بودند و به طور طبیعی فرسوده یا خراب شده‌اند که باید مورد تعمیر و بازسازی قرار گیرند و در این جهت نیز اقداماتی انجام شده است؛ اما دقت داشته باشید که بازسازی واگن‌ها یک روند مستمر است و هیچ کس نمی‌تواند بگوید که من بازسازی را تمام کردم و اگر در زمان خود انجام شود موجب می‌شود که قطارها به بهانه فرسودگی از رده خارج نشوند که در این مورد هر ساله ردیف بودجه‌هایی در نظر گرفتیم و البته شهرداری تهران باید تلاش بیشتری برای رفع عقب ماندگی‌ها در این زمینه داشته باشد.
وی همچنین می‌گوید: بر این اساس توسعه و تکمیل خطوط فعلی مترو، خرید واگن‌های جدید، اورهال و تعمیرات جاری شهرداری تهران باید در اولویت کاری مدیریت شهری قرار گیرد.

بررسی وضعیت قراردادهای خرید اتوبوس برای تهران از زبان تشکری هاشمی
تهران ۱۱ هزار اتوبوس می‌خواهد نه ۲۳۰۰ دستگاه
انعقاد قرارداد با شرکتی که تا حالا اتوبوس نساخته!؟
تشکری هاشمی در مورد وضعیت اتوبوسرانی شهر تهران نیز با بیان اینکه در حال حاضر شبکه اتوبوسرانی تهران حدود ۲۳۰۰ دستگاه اتوبوس فعال دارد که فاصله نگران کننده‌ای با عدد اتوبوس‌های مورد نیاز تهران دارد، می‌افزاید: بر اساس برنامه‌ریزی ها و اسناد بالادستی، تهران باید ۱۱ هزار اتوبوس می‌داشت که برای رسیدن به این عدد نیاز است تا اقدامات زیادی صورت بگیرد و این فاصله معنادار جز با اقدام جهادی و تلاش شبانه روزی قابل جبران نیست.
وی با تأکید بر اینکه اگر امروز انبوه خودروهای شخصی در معابر را مشاهده می‌کنیم که موجب قفل شدن معابر و بزرگراه ها شده و از سوی دیگر آلودگی هوا با تردد این خودروها تشدید می‌شود. بخش اعظمی از آن به دلیل نبود شبکه اتوبوسرانی کافی است، می‌گوید: همین حالا ۷۰۰۰ اتوبوس کم داریم و این تعداد کسری در سال‌های آینده بیشتر نیز می‌شود و شهرداری تهران اقدامات موثری در زمینه تأمین اتوبوس انجام داده که جای تقدیر دارد؛ چرا که با دو شرکت ایرانی برای ساخت اتوبوس دیزلی قرارداد منعقد کردند که مجموعا ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس دیزلی تحویل شهرداری خواهد شد که براساس توضیحات شهرداری تهران نهایتا فروردین سال آینده روند تحویل این ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس باید کامل شود البته دقت داشته باشید که به همین میزان اتوبوس‌های فرسوده قدیمی از رده خارج می‌شوند و اینگونه نیست که این اتوبوس‌های جدید به عدد ۲۳۰۰ دستگاه اتوبوس فعال ما اضافه شود.

برقی سازی باید به تدریج باشد تا همه ابعاد آن را شناسایی کنیم
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: شهرداری تهران خرید اتوبوس برقی را نیز در دستورکار خود قرار داده و هرچند خرید اتوبوس برقی، می‌تواند اقدام خوبی برای توسعه باشد؛ اما توسعه برقی سازی باید به صورت تدریجی باشد که هم با چالش‌های این حوزه آشنا شویم و هم زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم و همزمان در بحث بومی سازی و مناسب سازی برای تردد در شهر تهران اقدام کنیم.
وی با اشاره به اینکه شهرداری تهران با یک شرکت قرارداد ساخت ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی را منعقد کرده بود که متاسفانه شرکت مذکور توانایی تولید را نداشته و شنیدم که این قرارداد را به ۳۰۰ دستگاه تقلیل دادند، اظهار می‌کند: البته هنوز هیچ اتوبوسی از این محل به شهرداری تهران تحویل نشده است و با گذشت یک سال و نیم از زمان انعقاد قرارداد و عبور از زمان سررسید تحویل اتوبوس‌ها، هیچ اتوبوسی از این شرکت سازنده ایرانی به شهرداری تحویل داده نشده که البته بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این شرکت سابقه ساخت اتوبوس هم نداشته و ظاهراً برای اولین بار قصد داشته که اتوبوس بسازد که تاکنون هم موفق نشده است.
وی می‌افزاید: شهرداری تهران قرار داد ساخت ۵۰۰ اتوبوس با شرکت دیگری منعقد کرده بود که آن شرکت هم تاکنون اتوبوسی تولید نکرده بوده و بعد از مدتی دوستانمان در شهرداری تهران به این نتیجه رسیدند که می‌بایست قرارداد را با این مجموعه فسخ کنند که قرارداد یکطرفه فسخ شد و تا آنجایی که اطلاع داریم شرکت سازنده از شهرداری تهران شکایت کرده و این پرونده در محاکم مطرح است و در کل از محل این قرارداد هم به اتوبوسی نرسیدیم و این درحالی است که شهرداری تهران قرارداد ساخت ۵۰۰ مینی بوس را نیز با یک شرکت ایرانی منعقد کرد که تاکنون حدود ۴۰ دستگاه مینی بوس تحویل شهرداری تهران شده است.
عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه این شرکت تولید کننده خودرو در مورد تحویل مابقی مینی‌بوس ها دچار مشکل شده است و در حال حاضر قرارداد معلق شده، می‌گوید: من اخباری را شنیدم که گویا شهرداری می‌خواهد این قرارداد را به ساخت اتوبوس برقی تبدیل کند که اگر فرض کنیم این حرف درست باشد ممکن است از محل این قرار داد حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ اتوبوس برقی به ناوگان تحویل داده شود که البته در شرایط مبهمی قرار دارند.

منتظر مابقی اتوبوس‌های چینی در تهران هستیم
ورود ۴۵۰۰ اتوبوس نو به ناوگان در صورت به ثمر نشستن همه قراردادها
تشکری هاشمی با بیان اینکه شهرداری تهران قرارداد خرید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی را با یک شرکت چینی منعقد کرده که از این میان حدود ۱۰۰ دستگاه اتوبوس به ایران حمل شده است، ادامه می‌دهد: یک دستگاه از این اتوبوس را برای رویت اعضای شورای شهر به حیاط شورا آورند و منتظر مابقی اتوبوس ها هستیم؛ البته ۱۰۰ یا ۵۰۰ دستگاه اتوبوس مسئله ما را حل نمی‌کند و ضمن اینکه تأکید بر مبهم بودن خریدهای برقی دارم و باید بگویم تا زمان رسیدن همه اتوبوس‌های برقی خریداری شده نمی‌توان چشم انداز روشنی را متصور شد.
به گفته وی، حتی بر فرض اینکه همه اتوبوس‌های برقی چینی به تهران برسد و قرارداد با تولید کننده ایرانی نیز به ثمر بنشیند مجموعا با ۳۵۰۰۰ اتوبوس محتمل مواجه هستیم که به ناوگان اضافه می‌شود و اخیرا هم مطلع شدم شهرداری تهران برای خرید اتوبوس دو کابین با دو شرکت ایرانی وارد قرار داد شدند که امید است به سرانجام برسد؛ اما دقت داشته باشید اگر همه این اتوبوس‌هایی که قراردادهای آنها منعقد شده یا در حال انعقاد و یا رفع مشکلات است، عملیاتی شود؛ قاعدتا باید تا سال آینده این خریدها به ثمر برسد و تعداد قابل توجهی اتوبوس یعنی حدود ۴۵۰۰ اتوبوس نو خواهیم داشت.
تشکری هاشمی تأکید می‌کند که اگر همه این قراردادها هم عملیاتی شود، باز هم تقریبا نیمی از اتوبوس‌های مورد نیاز شهر را تأمین می‌کند، پس لازم است که شهرداری تهران اقدامات ویژه‌ای داشته باشد و قراردادهایی که دچار مشکل شده را رفع و رجوع کند تا کمک قابل توجهی برای ورود اتوبوس نو به ناوگان باشد، اما لازمه آن رفع مشکلات حقوقی است.

با خرید اتوبوس‌های نو مشکل کمبود اتوبوس از سال آینده سیر نزولی می‌گیرد
وی با بیان اینکه شهرداری تهران می‌تواند همزمان با تلاش برای خرید اتوبوس جدید، بازسازی اتوبوس‌های قدیمی که سرمایه‌های شهر هستند را در دستور کار خود قرار دهد و اتوبوس‌های قدیمی را تعمیر کند، می‌افزاید: البته اقداماتی در این زمینه صورت گرفته؛ اما نیاز به اقدامات جهادی و جدی تر دارد چراکه طبیعتاً می‌تواند کمک شایانی به رفع کسری اتوبوس‌ها داشته باشد و در کل چشم اندازی که برای اتوبوسرانی شهر تهران می‌توان متصور شد، این است که در صورت تحقق خرید اتوبوس‌های نو، شاید از سال آینده شدت مشکل کمبود اتوبوس سیر نزولی خواهد داشت.

فضای آرمان گرایانه‌ای در نوسازی تاکسی حاکم است: یا تاکسی برقی و یا هیچی!
نیاز به نوسازی تاکسی با خودروی بنزینی نیز مرتفع می‌شود
تشکری هاشمی در مورد آخرین وضعیت تاکسیرانی در شهر تهران نیز با تأکید بر اینکه تاکسی یک وسیله شبه حمل و نقل عمومی است که در شهر تهران وضعیت خوبی ندارد، می‌گوید: گفته می‌شود که حدود ۸۰ هزار تاکسی در تهران داریم که البته آمار دقیقی از این تاکسی‌ها و نحوه فعالیتشان در اختیار نیست و بر اساس سال ساخت می‌بایست گفت که نیمی از تاکسی‌های موجود و یا حتی ۶۰ درصد آنها فرسوده شدند و باید خودروی جایگزین برای این تاکسی‌ها در نظر گرفت.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری تهران اقداماتی درراستای نوسازی تاکسی ها انجام داده است اما واقعیت این است که هنوز برای جبران این حجم از خودروهای فرسوده گام اصلی برداشته نشده است و اگر می‌خواهیم وضعیت تاکسی‌ها بهبود یابد باید از فضای آرمانگرایانه‌ای که امروز وجود دارد که معتقدند یا تاکسی برقی و یا هیچی! خارج شویم و باور کنیم که می‌شود با تاکسی بنزینی نیز نیازهای مردم را مرتفع کرد. من چشم انداز روشنی برای تاکسیرانی نمی‌بینم و حالا اگر چندصد خودروی برقی جایگزین کردند؛ این مسئله فاصله معنادار واقعیت موجود تا شرایط نرمال را پر نمی‌کند.

تاکسی‌ها باید در کف خیابان مردم را جابه‌جا کنند
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه شهرداری تهران می‌بایست به نوسازی تاکسی‌ها سرعت دهد و در همین راستا از خودروسازان سهمیه بگیرد، اظهار می‌کند: بعد از نوسازی، تاکسی‌ها نیز باید ساماندهی شوند تا در خدمت مردم قرار گیرند نه اینکه در حوزه جابه‌جایی بار بازار و یا در خدمت استفاده شخصی، یا در انحصار سرویس های دربستی و یا شرکتی فعال شوند و باید در کف خیابان مردم را جابه‌جا کنند.

برقی سازی در دنیا هنوز به بلوغ و رشد کافی نرسیده است
عجله در برقی سازی می‌توانند آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به بار بیاورد
تشکری هاشمی در مورد تلاش شهرداری تهران برای برقی سازی ناوگان حمل و نقل عمومی با تأکید بر اینکه برقی سازی در دنیا یک فناوری نوظهور است و در دنیا هنوز به بلوغ و رشد کافی نرسیده، بگونه‌ای که هر روز تغییراتی در آن ایجاد می‌شود، می‌گوید: باید در این حوزه با احتیاط و سرعت کم و در عین حال با رصد بازار و به صورت تدریجی سهم برقی سازی را افزایش دهیم و به نظرم عجله در این حوزه می‌توانند آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به بار بیاورد؛ چرا که نه تنها این فناوری دستخوش تغییرات است؛ بلکه زیرساخت‌هایی را لازم دارد و حتی تست‌های لازم برای فعالیت این نوع وسایل با توجه به شرایط آب و هوایی و... نیز در کشور هنوز انجام نشده است.

برای برقی سازی خودروها آگاهانه و با احتیاط و موشکافانه بازار را رصد کنیم
وی ادامه می‌دهد: به نظرم باید در مورد برقی سازی خودروها آگاهانه و در عین حال با احتیاط و موشکافانه بازار را رصد کنیم و به تدریج سهم خود را از این بازار افزایش دهیم؛ اما دقت داشته باشید که در حوزه برقی سازی قیمت مهم است؛ بگونه ای که در حال حاضر قیمت هر خودروی برقی ۲ تا ۲.۵ برابر یک خودروی بنزینی است و با توجه به اینکه در حوزه تاکسی و اتوبوس با کسری شدیدی مواجه هستیم به نظر می‌رسد بهتر باشد با توجه به قیمت تمام شده و هزینه کرایه بالای آن برای مسافر، حتما سهم اصلی را به همان خودروهای قدیمی یورو ۵ و ۶ که در حال استفاده هستند بدهیم، که هم هزینه مالک و مسافر کاهش یابد و هم ریسک بالایی در مورد قیمت نهایی خودرو به شهر تحمیل نکنیم.
تشکری هاشمی در خاتمه تأکید می‌کند: باید بگویم که ما از برقی سازی حمایت می‌کنیم؛ اما به شرط احتیاط و در عین حال این ایده که برخی از مدیران شهری می‌گویند که یا ما تاکسی را برقی می‌کنیم و یا هیچی! قابل پذیرش نیست و باید به مانند گذشته روند نوسازی تاکسی‌ها ادامه یابد.