چرا ساخت نیروگاه‌های اتمی مدرن بیش از حد پرهزینه شده‌ است؟

گزارش تازه یک شرکت رتبه‌بندی اعتباری و مشاوره مالی (S&P Global Ratings) حاکیست، ساخت رآکتورهای هسته‌ای جدید در اروپا به دلیل هزینه‌های بالای ساخت و ساز، ریسک مالی قابل توجه و نیاز آنها به حمایت جدی دولت، علیرغم نقش حیاتی‌شان در کاهش کربن و امنیت انرژی، از نظر اقتصادی چالش‌برانگیز شده است.
در حالی کشورهای اروپایی برای ایجاد امنیت در حوزه تامین انرژی و کاهش آلودگی زیست محیطی به تولید برق هسته‌ای دل بسته‌اند اما گزارش شرکت مشاوره آمریکایی با اشاره به هزینه‌های فوق‌العاده بالای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای مدرن هشدار می‌دهد: «ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید در اروپا پرهزینه، پرریسک و نیازمند بودجه قابل توجهی است که تامین آن بدون حمایت جدی دولت‌ها ممکن نیست.»
بر پایه این گزارش، هزینه ساخت یک راکتور مدرن هسته‌ای در اروپا، معادل ۱۰ میلیون یورو به ازای هر مگاوات برق تولیدی است. همچنین، هزینه ساخت یک جفت «راکتور آب فشرده» در اروپا تا ۵۰ میلیارد یورو بالا می‌رود، مبلغی که بسیار فراتر از ظرفیت مالی اکثر شرکت‌های برق اروپا، به استثنای شرکت برق فرانسه (EDF) است.
در این گزارش آمده است که هزینه پروژه‌های هسته‌ای مدرن در اروپا حدود پنج برابرِ بزرگترین پروژه تولید برق بادی- دریایی است که با حمایت سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در حال اجراست.»

نقش استراتژیک برق هسته‌ای در سبد انرژی اروپا
با وجود هزینه‌های بالا، انرژی هسته‌ای مزایای متفاوتی را به ویژه در زمینه ایجاد امنیت انرژی اروپا در دوران پس از حمله روسیه به اوکراین دارد. اتحادیه اروپا قبل از سال ۲۰۲۲ به شدت به گاز روسیه وابسته بود اما اورانیوم به عنوان ماده اولیه تولید انرژی هسته‌ای تامین کننده پایدارتر و متنوع‌تری در دنیا دارد و آسیب پذیری ژئوپلیتیک اروپا را کاهش می‌دهد.
نیروگاه‌های برق هسته‌ای همچنین با بازده‌ای بیشتری برق تولید می‌کنند و آلایندگی کمتری هم از لحاظ تولید گازهای کربنی دارند. از این نظر زمینه لازم را برای رشد تولید انرژی‌های تجدید پذیر مانند باد و خورشید فراهم می‌کند.
در حال حاضر، حدود ۲۰ درصد از برقِ مورد نیاز اتحادیه اروپا توسط نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌شود. بر همین اساس، شرکت مشاوره آمریکایی تاکید کرده است: «پروژه‌های ساخت و ساز جدید در اروپا برای حفظ سهم برق هسته‌ای در حدود ۲۰ درصد در سبد تولید برق اروپا و تقویت سهم رو به رشد انرژی‌های تجدید‌پذیر بسیار مهم هستند.»

پیر شدن زیرساخت هسته‌ای اروپا
با توجه به این که عمر مفید رآکتورهای هسته‌ای در اروپا به طور متوسط ۴۰ سال است، بسیاری از نیروگاه‌های جدید باید تا سال ۲۰۴۰ به بهره برداری برسند.
جایگزینی به موقع این راکتورها به ویژه با افزایش تقاضای انرژی برای جلوگیری از کمبود عرضه برق بسیار مهم است.

چالش‌ تامین مالی و راه‌اندازی مجدد راکتورهای تعطیل شده
این گزارش خاطرنشان می‌کند که هیچ شرکت اروپایی در حال حاضر نمی‌تواند چنین پروژه‌هایی را بدون حمایت دولت انجام دهد و مکانیسم‌های مالی طراحی شده فعلی قادر به تامین بودجه مورد نیاز طرح‌های تعریف شده در اروپا نخواهد بود.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد که راه‌اندازی مجدد راکتورهای اخیرا بسته شده می‌تواند جایگزینی سریعتر و ارزانتر برای ساخت راکتورهای جدید باشد.
این رویکرد در بلژیک و اسپانیا در حال بررسی است اما با موانع سیاسی قابل توجهی در کشورهایی مانند آلمان روبرو است.

آینده برق هسته‌ای در اروپا چگونه خواهد بود؟
هزینه‌های بالا، زمان‌بندی طولانی و وابستگی به حمایت دولت، پروژه‌های جدید را به چالش می‌کشد. اما در عین حال، انرژی هسته‌ای به عنوان یک راه حل حیاتی برای تامین نیازهای قاره سبز به شمار می‌رود.
بنابراین، آینده برق هسته‌ای اروپا به ارائه مدل‌های نوآورانه تامین مالی و حمایت جدی دولت برای برقراری تعادل میان روش‌های تامین هزینه‌های آن وابسته خواهد بود.