ریکاوری اقتصادی؛ راه احیای سرمایه اجتماعی

کشور در شرایط خاصی قرار دارد و این مساله ضرورت ترمیم در سرمایه اجتماعی برای ایجاد همگرایی و انسجام ملی را دوچندان می‌کند. برای افزایش سرمایه‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین مسائل توجه به وضعیت اقتصادی و معیشت مردم است. اقدام دیگر که می‌تواند تاثیر بسزایی در افزایش سرمایه‌های اجتماعی داشته باشد، وحدت میان جریانات مختلف سیاسی است که در این حوزه با تحقق شعار وفاق ملی دولت می‌توان نسبت به این موضوع امیدوار بود. همچنین تحقق شعارهای پزشکیان نیز بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند فصل جدیدی در افزایش سرمایه‌های اجتماعی در کشور باشد. در گفت‌وگو با نمایندگان راهکارهای افزایش سرمایه‌های اجتماعی را به بحث گذاشتیم.

حل مشکلات اقتصادی؛ شرط ترمیم سرمایه اجتماعی
عبدالوحید فیاضی، نماینده نور و محمودآباد و عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با بیان اینکه به دست آوردن سرمایه‌های اجتماعی زمان‌بر است، گفت: سرمایه اجتماعی یک شبه به دست نمی‌آید. سرمایه اقتصادی طول می‌کشد که به دست بیاید، اما سرمایه اجتماعی به مراتب زمان بیشتری می‌برد تا جذب شود. سرمایه اجتماعی همواره بهره‌ای از تلاش‌های مختلف در حوزه‌های مختلف است. او ادامه داد: هر چقدر کار در حوزه کنشگران دولتی، مجلس و حوزه‌های مختلف و قوای مختلف به درستی پیش برود، منجر به اعتماد عمومی می‌شود و گام‌به‌گام به اعتماد عمومی کمک می‌کند.
هر اندازه‌ای که اعتماد عمومی ایجاد شود منجر به ایجاد سرمایه اجتماعی می‌شود. البته گاهی به دنبال تنگناهای اقتصادی که در جامعه به وجود می‌آید به خودی خود سرمایه‌های اجتماعی را از دست می‌دهیم و این موضوع تاثیرگذار است. این نماینده مجلس با اشاره به تاثیر مشکلات اقتصادی بر سرمایه اجتماعی تاکید کرد: زمانی با فعالان مالیاتی صحبت می‌کردم و به آنها گفتم که شما ممکن است عددی را در بودجه بیاورید و به این طریق می‌خواهید درآمد و سرمایه اقتصادی را بالا ببرید، اما به همان میزان سرمایه اجتماعی را پایین می‌آورید. چون نارضایتی موجب کاهش سرمایه اجتماعی می‌شود.
فیاضی اظهار کرد: سرمایه اجتماعی به معنای مجموعه‌ای از رضایت‌مندی عمومی در جامعه است. زمانی‌که مردم در شرایط اقتصادی خاص و تنگناهای اقتصادی قرار گیرند و شاهد افزایش مالیات، تورم و نابسامانی در حوزه نظام بانکی و اقتصادی باشند، به خودی خود سرمایه اجتماعی را از دست داده‌ایم. این روند ادامه دارد تا زمانی‌که در حوزه اقتصادی، عدالت اجتماعی، برابری، کاهش فقر، کاهش تبعیض، کاهش شکاف طبقاتی اقداماتی را انجام دهیم تا سرمایه اجتماعی به آهستگی ترمیم شود. او افزود: ممکن است که در زمان کوتاهی سرمایه اجتماعی را از دست دهیم، اما احیای آن در زمان کوتاه ممکن نیست.

گپ‌های اقتصادی باید پر شود
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در خصوص اینکه چه اقداماتی موجب به دست آمدن سرمایه اجتماعی می‌شود، تصریح کرد: در ابتدا باید نظام در کلیتش با هماهنگی که دارد شکاف‌های مختلف در جامعه را ترمیم کند. شکاف طبقاتی در کشور زیاد است همچنین شاهد شکاف اقتصادی و فقر هستیم. برای دستیابی به سرمایه اجتماعی باید اقداماتی در جهت کاهش فقر و تبعیض انجام شود. از سوی دیگر اقداماتی که در حوزه رفاه اجتماعی انجام می‌دهیم، در افزایش سرمایه اجتماعی تاثیرگذار است. فیاضی تاکید کرد: پر کردن گپ و شکاف طبقاتی در میان اقشار مختلف و همچنین کاهش فاصله دولت و ملت افزایش سرمایه اجتماعی را به دنبال دارد. هر اندازه که دولت از مردم فاصله می‌گیرد، سرمایه اجتماعی کم می‌شود. رای و مشارکت سیاسی، سرمایه اجتماعی هم هست و نشان می‌دهد که اجتماع چقدر پای کار است و چقدر می‌توان بر سرمایه‌گذاری اجتماعی حساب کرد. این موضوع هم به سیاست‌های کلان بر می‌گردد.

ضرورت بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی
او با تاکید بر لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان گفت: باید در برخی از سیاست‌های کلان بازنگری صورت گیرد تا شاهد کاهش فاصله طبقاتی و افزایش رضایت‌مندی باشیم. یعنی باید طبقات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کاهش پیدا کند. در تاریخ هم که می‌خوانید، ما طبقه‌بندی فرهنگی داشتیم. برای مثال عده‌ای حق رفتن به مدرسه و درس خواندن را نداشتند، اما امروز به شکل دیگری حق رفتن به مدرسه را ندارند. او ادامه داد: آمار بازماندگان از تحصیل و آمار کسانی‌که دیگر میلی به رفتن به دانشگاه ندارند، به دلیل این است که اقتصاد ضعیف است. بازمانده از تحصیل یعنی به شکل دیگری این افراد حق تحصیل ندارند.
این افراد از تحصیل بازمانده‌اند، اما نه با بخشنامه و دستور بلکه به خودی خود دولت نتوانسته این افراد را توانمند کند تا این افراد برای تحصیل خود توشه‌ای داشته باشند. در حال حاضر بی‌توشه نمی‌توان تحصیل کرد. زمانی‌که من شهروندان خود را بی‌توشه نگه می‌دارم، در عمل بی‌توشه‌ها را از تحصیل محروم کرده‌ام. این نماینده مجلس در ادامه تاکید کرد: به عبارت دیگر نوع نوینی از کاستی فرهنگی که در تاریخ داشتیم، در حال حاضر مشاهده می‌شود. منتها این نوع مدرن است. در تاریخ می‌گفتند که طبقه کاهنان و... می‌توانند تحصیل کنند و مردم عادی نمی‌توانند درس بخوانند. اما امروز بخشنامه نکردیم و قانون هم ننوشتیم، اما در عمل خروجی اقداماتمان این است که پول‌داران درس می‌خوانند و اگر در کشور نتوانند به خارج از کشور می‌روند و درس می‌خوانند، اما در پایین‌دست‌های جامعه بازمانده از تحصیل داریم.

حالا نوبت مسوولان است
محسن بیگلری، نماینده سقز و بانه و عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس نیز در خصوص راهکارهای افزایش سرمایه‌های اجتماعی در کشور، گفت: نخستین اقدامی که باید برای افزایش سرمایه‌های اجتماعی انجام داد، توجه به وضعیت اقتصادی مردم است. از سوی دیگر باید خبرهایی که به مردم داده می‌شود، واقعی باشد. علاوه بر این دولت آقای پزشکیان باید به شعارهایش جامه عمل بپوشاند و در مقابل مردم راستگو و صادق باشد. او ادامه داد: رئیس‌جمهور باید در تمامی مسائل با مردم صادق باشد. آقای پزشکیان در حوزه‌های مختلف به مردم وعده‌هایی داده است و اگر این وعده‌ها را عملی کند، انتظار مردم برآورده می‌شود و این موضوع تاثیر مستقیم بر افزایش سرمایه‌های اجتماعی دارد.
این نماینده مجلس در خصوص اقدامات سایر ارکان نظام از جمله مجلس در افزایش سرمایه‌های اجتماعی تصریح کرد: مردم هر موقع که لازم بوده، پای صندوق‌های رای و راهپیمایی‌ها حاضر شدند و هر جا نیاز به مردم داشتیم آنها سنگ‌تمام گذاشتند. بنابراین باید ما هم کاری کنیم و ابتدا مردم و خواست آنها را ببینیم و بعد مسائل دیگر را. در این راستا مجلس باید طرح و لوایحی که مصوب می‌کند، در راستای بهبود وضعیت معیشت مردم باشد و این کلید اولیه است. ما باید مشکلات اقتصادی مردم را حل کنیم و این موضوع بر افزایش اعتماد عمومی و افزایش سرمایه اجتماعی بسیار تاثیرگذار است.