مذاکره برای مذاکره یا یک گام رو به جلو؟

یک روز پس از مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی در ژنو، نمایندگان تروئیکا تاکید کردند که طرف‌ها بر سر ادامه این رایزنی‌ها توافق کردند. پیش‌تر مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران نیز از توافق بر سر ادامه گفت‌وگوها خبر داده بود. اتفاقی که در میانه تنش‌های گسترده تهران و پایتخت‌های اروپایی و سنگینی پرونده‌های اختلافی یک گام رو به جلو محسوب می‌شود. هرچند برخی با تعبیر مذاکره برای مذاکره استدلال می‌کنند که این گفت‌وگوها به نتیجه نخواهد رسید و احتمالا تا چند ماه آینده شاهد ژنوها و وین‌های ۱و۲و۳ خواهیم بود، اما واقعیت این است که در فضای تنش‌های بی‌سابقه ایران و اروپا در طول چهار دهه گذشته، انتظار از نتایج این گفت‌وگوها باید واقع بینانه باشد و قرار نیست این مذاکرات به نتایج چشمگیر و خارق‌العاده‌ای منجر شود.
اهمیت این دور از مذاکرات و گفت‌وگوهای بعدی ظرف هفته‌های آینده در فضای عدم‌قطعیت‌های مرتبط با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، به این مساله مهم بازمی‌گردد که دو طرف می‌توانند ارزیابی دقیق‌تری از آنچه می‌خواهند پیدا کنند و با رسیدن به توافقات اولیه برای خروج از بن بست در روابط دوجانبه، اتمسفر ماه‌های آینده برای پرداختن عملی‌تر به موضوعاتی چون به‌روزرسانی برجام و مساله تحریم‌ها را مورد سنجش قرار دهند. همزمان لارنس نورمن، خبرنگار رسانه آمریکایی در پیامی به توصیف فضای گفت‌‌وگوهای ایران و اروپا در ژنو پرداخت و گفت که دیپلمات‌‌های ایرانی به همتایان اروپایی خود گفته‌‌اند آماده هیچ‌گونه اقدام آشتی‌‌جویانه‌‌ یک‌‌طرفه‌‌ای پیش از تحلیف رئیس‌‌جمهور جدید آمریکا نیستند.
نورمن در پیامی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس درباره گفت‌‌وگوهای اخیر ایران و کشورهای اروپایی در ژنو نوشت: «ایران به اروپایی‌‌ها گفته هیچ اقدام آشتی‌‌جویانه‌‌ یک‌‌طرفه‌‌ای پیش از آغازبه‌‌کار رسمی ترامپ از سوی ما انجام نخواهد شد. آنها این موضوع را علنی نکرده‌‌اند. اما به طور ضمنی اشاره کردند که محدود کردن انباشت ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ ‌درصد در نتیجه رایزنی‌‌ها با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیگر انجام نمی‌شود.» خبرنگار روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در این خصوص اضافه کرد: «لحن گفت‌وگوها از منابع مختلف کمی متفاوت است. برخی بر میزان تمایل ایران به باز نگه داشتن گفت‌وگوها با درنظر گرفتن رویکرد دونالد ترامپ پس از ۲۰ ژانویه (زمان حضور رسمی ترامپ در کاخ سفید) تاکید کرده‌‌اند.در این زمینه قابل‌توجه است که مذاکرات تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) پس از قطعنامه‌های (شورای حکام) آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه یافت و انجام شد.»
لارنس نورمن در ادامه پیرامون مذاکره اخیر نوشت: «دیگر منابع آن را «مایوس‌‌کننده» اعلام کردند. هیچ نشانه‌‌ای از جنب و جوش از سوی ایران نیست که خود را در داخل و خارج ضعیف و در تنگنا بیابد. از اروپایی‌‌ها سوال شد که از برنامه‌‌های ترامپ چه می‌‌دانند که جواب مشخصی به آن داده نشد.» توافق ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان پس از نشست روز جمعه در ژنو در مورد برنامه هسته‌ای که با حضور دیپلمات‌های ارشد تمام طرف‌ها برگزار شد، ادامه گفت‌وگوهای دیپلماتیک به‌ویژه تا سه ماه آینده است که با استقرار ترامپ در کاخ سفید در ۶ بهمن و نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواخر اسفند مواجه است. پس از گفت‌وگوهای ژنو که پشت درهای بسته برگزار شد، وزارت امورخارجه آلمان و دیپلمات‌های بلندپایه فرانسه و انگلیس به‌طور هماهنگ در بیانیه‌ای که در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) منتشر شد، گفتند که طرف‌ها توافق کرده‌اند این گفت‌وگوهای دیپلماتیک را در آینده نزدیک ادامه دهند.
در این بیانیه آمده است: مدیران سیاسی انگلیس، فرانسه و آلمان در ژنو با غریب آبادی، همتای ایرانی خود دیدار و درباره برنامه هسته‌ای و تحریم‌های ایران، موضوعات دوجانبه و وضعیت منطقه گفت‌وگو کردند. ما توافق کردیم که گفت‌وگوهای دیپلماتیک را در آینده نزدیک ادامه دهیم. همزمان کاظم غریب آبادی معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران که همراه با مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی مذاکره‌کنندگان ایرانی در این دور از گفت‌وگوها حاضر بودند درخصوص این دیدار نوشت: دور دیگری از گفت‌وگوها با مدیران سیاسی فرانسه، آلمان و انگلیس انجام شد. آخرین تحولات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه مباحث هسته‌ای و رفع تحریم‌ها مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت. ما قاطعانه به پیگیری منافع مردم خود متعهد هستیم و ترجیح ما مسیر گفت‌وگو و تعامل است. توافق شد که در آینده نزدیک گفت‌وگوهای دیپلماتیک ادامه یابد.
با این حساب به نظر می‌رسد که طرفین ظرف هفته‌های آینده مجددا در ژنو گرد هم خواهند آمد تا با توفان فکری روز جمعه ۲۹ نوامبر-۹ آذر، به صورت جدی‌تر به مسائل اختلافی مورد نظر ورود کنند. سه ماه آینده در روابط ایران و اروپا و مذاکرات طرفین نقطه کلیدی محسوب خواهد شد. با ارزیابی مثبت و محتاطانه‌ای که دو طرف نسبت به مذاکرات روز جمعه به عمل آورده‌اند می‌توان گفت تهران، برلین، پاریس و لندن توانسته‌اند یک گام رو به جلو حرکت کنند.