حاکمیت سایبری کشورها تهدید می‌شود؟

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که یکی از رویدادهای مهم سیاسی جهان خواهد بود، قرار است در روز سه‌شنبه ۵ نوامبر ۲۰۲۴ (۱۵ آبان ۱۴۰۳) برگزار شود. در این انتخابات پس از کناره‌گیری رئیس‌جمهور کنونی آمریکا، یعنی جو بایدن از رقابت‌ها، کامالا هریس از حزب دموکرات و دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق از حزب جمهوری خواه با یکدیگر رقابت می‌کنند.    
در این میان با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات، چهره‌های مشهوری چون ایلان ماسک از نامزدهای این انتخابات حمایت کردند. درواقع ترکیب بالقوه دولت دوم دونالد ترامپ، از زمانی که این رئیس‌جمهور سابق آمریکا، سومین تلاش خود برای ورود به کاخ سفید را آغاز کرد، موضوعی مورد توجه بوده است، اما ظاهرا چنین دولتی ممکن است شامل چهره‌هایی مانند ایلان ماسک باشد.  
ماجرا از این قرار بود طی ماه‌های گذشته برخی اخبار از این حکایت داشت که ماسک به عنوان مالک تسلا و شبکه اجتماعی ایکس و همچنین بنیانگذار اسپیس ایکس، در حال مذاکره با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق درباره تصدی نقش مشاور در کاخ سفید و در دولت دوم ترامپ است.
ماسک بارها در «ایکس» (توییتر سابق) تصاویری از ترامپ منتشر کرد و به نوعی ریاست جمهوری دوم او را تبلیغ و از دنبال‌کنندگان خودش، نظرشان را در مورد ترامپ می‌پرسید. با گذشت مدتی روزنامه وال استریت ژورنال گزارش کرد ماسک که پس از ترور ناموفق ترامپ رسما از او حمایت کرده است، قصد دارد ماهانه ۴۵ میلیون دلار به کمپین حمایت از ترامپ اعطا کند تا او به کاخ سفید برگردد. دونالد ترامپ نامزد حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ هم پیشتر گفته بود که اگر رئیس‌جمهور شود، یک پست دولتی در حوزه مشاوره را به «ایلان ماسک» خواهد سپرد.
ماسک هم در واکنش به اظهارات ترامپ با انتشار تصویری از خود در ایکس که پشت یک میز خطابه ایستاده، نوشت: «مشتاقم خدمت کنم.» اما علی رغم رضایت ایلان ماسک برای همکاری به نظر می‌رسد احتمال کمی برای حضور او در دولت ترامپ وجود دارد چراکه اخیرا ترامپ اعلام کرده است می‌خواهد کمیسیون بهره وری دولتی ایجاد کند که به طور کامل حسابرسی‌های مالی و اجرایی تمام دولت فدرال را انجام دهد و توصیه‌های برای انجام اصلاحات لازم ارائه دهد.
وی همچنین در ادامه صحبت‌هایش گفت: ایلان ماسک به دلیل اینکه از مشغله زیادی برخوردار است، پذیرفته که در صورت داشتن زمان کافی، این کارگروه را هدایت کند.    
بعد از طرح چنین موضوعی کارشناسان و تحلیلگران در این باره اظهارنظر کرده و بعضا به تحلیل و بررسی عواقب این بحث پرداخته‌اند؛ محمد اصولی هلان- پژوهشگر حکمرانی فضای سایبر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره این موضوع اظهار عقیده کرده و معتقد است: انتشار خبری با این مضمون که دونالد ترامپ، کاندیدای جمهوری‌خواه انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا، اعلام کرده در صورت پیروزی، ایلان ماسک را به عنوان رئیس یک کمیسیون ویژه برای بهبود بهره‌وری دولتی منصوب خواهد کرد، در شرایطی است که همکاری بین غول‌های فناوری و دولت از مرحله مقاومت اولیه به دخالت مستقیم در ساختار حکومتی رسیده است. زمانی، بسیاری از این شرکت‌ها در برابر پروژه‌های جاسوسی نظیر پریزم (PRISM) که توسط آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) در سال ۲۰۰۷ آغاز شد، مقاومت می‌کردند.
وی افزود: پروژه پریزم، با هدف جمع‌آوری اطلاعات کاربران اینترنتی از طریق همکاری شرکت‌های بزرگ فناوری با دولت، آغاز شد. شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، گوگل، یاهو، و فیس‌بوک، علیرغم برخی اعتراضات اولیه، در نهایت داده‌های کاربران خود را در اختیار سازمان‌های امنیتی آمریکا قرار دادند. به عنوان نمونه، یاهو در مواجهه با پروژه پریزم، به دلیل مقاومت در همکاری، تهدید به پرداخت جریمه ۲۵۰ هزار دلاری شد.
به گفته او افشاگری‌های ادوارد اسنودن در سال ۲۰۱۳ نیز نشان داد که این شرکت‌ها، به‌رغم تلاش‌های اولیه برای حفظ حریم خصوصی کاربران، تحت فشار دولتی قرار گرفتند و به مشارکت در پروژه‌های نظارتی تن دادند. نتیجه این همکاری‌ها دسترسی دولت آمریکا به حجم عظیمی از داده‌های کاربران از سراسر جهان بود که از آن برای تحلیل‌ها و استراتژی‌های سیاسی و اقتصادی خود بهره برد اما امروز این همکاری به مرحله‌ای جدید وارد شده است.
اصولی تصریح کرد: به نظر می‌آید غول‌های فناوری نه تنها به صورت مخفیانه بلکه علنی در پی ایفای نقش مستقیم در ساختار حکومت هستند. ایلان ماسک، با تکیه بر شرکت‌های بزرگ خود نظیر ایکس (توییتر سابق)، اسپیس‌اکس و تسلا، داده‌های عظیمی از کاربران سراسر جهان در اختیار دارد. این داده‌ها شامل اطلاعات شخصی، موقعیتی، ارتباطات و حتی الگوهای رفتاری کاربران است. حضور مستقیم ماسک در دولت، ترکیبی قدرتمند از سیاست و فناوری را ایجاد می‌کند که می‌تواند تهدیدی جدی برای حاکمیت داده و امنیت سایبری کشورها به شمار رود.
وی ادامه داد: ایکس، به عنوان یکی از سیاسی‌ترین پلتفرم‌های آنلاین، نقش بسزایی در شکل‌گیری و جهت‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کند. این پلتفرم که میزبان بسیاری از سیاسیون برجسته جهان، صاحبان قدرت، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی است، به یک ابزار قدرتمند برای تحلیل داده‌ها و انجام عملیات‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی تبدیل شده است. تحلیل و بهره‌برداری از داده‌های عظیم موجود در این پلتفرم، این امکان را به وجود می‌آورد که جریان‌سازی‌های هدفمندی در حوزه‌های حساس به وقوع بپیوندد.
بر این اساس به نظر می‌رسد این هماهنگی و همراهی تمام‌قد پلتفرم‌هایی مانند ایکس، طبق گفته این کارشناس، نه تنها می‌تواند به نقض حاکمیت سایبری کشورها منجر شود، بلکه تهدیدی جدی برای حریم خصوصی کاربران در سطح جهانی ایجاد می‌کند. ترکیب بی‌سابقه فناوری و سیاست در دست افرادی چون ایلان ماسک، ممکن است نظام‌های سیاسی و اجتماعی را به چالش بکشد و در عین حال، امنیت داده‌های کاربران را به شدت تهدید کند.